درسنامه حقوق بشر از دیدگاه اسلام صفحه 397

اندیشه که مردم نه تنها حق اداره امور خود و نظارت بر حکومت را دارند؛بلکه از صلاحیت و توانایی لازم برای اعمال آن نیز برخوردارند،نشان دهنده تلاش های همیشگی و پی گیر معماران فلسفه سیاسی در طول تاریخ است.پذیرش اصولی نظیر شکل گیری حکومت با خواست و اراده مردم،پاسخ گویی دولت در برابر ملت،حاکمیت قانون،شناسایی حقوق مدنی و سیاسی شهروندان و جلوگیری از تمرکز قدرت،از ویژگی های نظام مردم سالار است.

در اهمیت حق مشارکت سیاسی،همین بس که امروزه اصل«تعلق دولت به ملت»و حق مشارکت مردم در اداره جامعه،در قوانین اساسی اغلب کشورها و اسناد بین المللی حقوق بشر، (1)پذیرفته شده و بر رعایت آن تأکید می گردد.تحولات سیاسی و اجتماعی در هر جامعه سیاسی،نقطه عطف مشارکت مردم در امور عمومی آن به شمار می رود.تجربه نشان می دهد که مشارکت سیاسی،همواره رو به افزایش است و با رشد فزاینده سطح فکری مردم،کیفیت این مشارکت نیز بالا می رود؛بدین معنا که مردم علاوه بر انتخاب نمایندگان،خود نیز در متن امور سیاسی وارد می شوند.این اندیشه از بدو پیدایش تا امروز،روند تکاملی پرفراز و نشیبی را طی کرده است. (2)

حق مشارکت سیاسی در اسلام

اشاره

در نظام اجتماعی اسلام،سعادت انسان ها به عنوان کمال مطلوب مطرح است.طرح نظام آرمانی اسلام که در آن مردم داوطلبانه پذیرای حق و تکلیف