درسنامه حقوق بشر از دیدگاه اسلام صفحه 61

به مثابه اساس حقوق مورد بررسی و تحلیل حقوق دانان قرار گرفت.اسناد ملی و بین المللی برای تعیین و تبیین مصادیق حق تنظیم گردید؛ (1)اما بحث تحلیلی پیرامون حق در غرب،ارمغان سده بیستم است. (2)

حق در دو رویکرد فقهی و حقوقی مورد تحقیق و بررسی عالمانه قرار گرفته است.فقها و حقوق دانان برداشت های متفاوتی از حق دارند.

1-معنای لغوی حق

واژه«حق»در معانی گوناگونی به کار می رود.وجه اشتراک کاربردهای متفاوت آن،مفهوم«ثبات»و«پایداری»است.راغب،حق را در اصل به معنای مطابقت و موافقت دانسته است.خداوند که اشیاء را به مقتضای حکمت می آفریند،حق نامیده می شود.قول و فعل یا اعتقادی که مطابق با واقع باشد،حق است. (3)اما به نظر می رسد مطابق و موافق بودن را باید معنای ثانوی حق تلقی کرد.معنای اصلی حق چنان که اشاره کردیم امری ثابت است.خدا را حق می نامند،چون ربوبیت و الهیت او ثابت است و ثبوت دیگر اشیاء نیز توسط اوست:«و به تحقق الاشیاء».به همین سبب حق را به موجود ثابت تعریف کرده اند:«الحق هو الموجود الثابت».بر همین اساس،کاربرد آن در مورد«خداوند متعال»،«فعل و وعده خداوند متعال»،«مفهوم مطابق با واقع»،«کار شایسته»و امثال آن،به گونه ای چنین وجه اشتراکی(ثبات و پایداری)دارد. (4)

1- (1) .ناصر قربان نیا،حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه،ص29.
2- (2) .محمد راسخ،حق و مصلحت،ص151.
3- (3) .راغب،مفردات الفاظ القرآن:واژه حق.
4- (4) .لغتنامه دهخدا،واژه«حق».