درسنامه حقوق بشر از دیدگاه اسلام صفحه 85

ندارد،اما منطق حقوق کم و بیش به شناخت همه این تقسیم ها نیاز دارد تا بتواند در استدلال،اصطلاح مناسب را به کار برد و به تحلیل حقوقی بپردازد. (1)

خلاصه

«حق»از واژه های کلیدی مباحث حقوق بشری است.در قرآن کریم کلمه«حق»247 بار به کار رفته که در چهل مورد دارای کاربرد حقوقی است.در متون فقهی و اصولی اصطلاح«حق»به صورت های گوناگون تعریف شده است.حق به منزله سلطه،حق به منزله ملکیت ضعیف،حق به مثابه اختصاص،حق به معنای اعتبار خاص مهم تعابیری اند که در کتاب های فقهی به کار رفته است.هریک از تعریف های ارائه شده،مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته است.حقوق دانان نیز همانند فقها در تعریف حق اتفاق نظر ندارند.بنابر جدیدترین برداشت از روابط حقوقی بر اساس مصادیق حق،صورت های چهارگانه«حق-آزادی»،«حق-ادعا»،«حق-قدرت»و«حق-مصونیت»تحقق می یابد.

تفاوت دیدگاه ها بیانگر این واقعیت است که تعریف جامع و مانع از«حق»امکان پذیر نیست.تعریف نسبتا دقیق ارائه شده از حق این است:«حق عبارت است از سلطه،اختیار،امتیاز و توانایی که در جامعه معینی برای یک انسان در برابر انسان های دیگر یا اشیاء به رسمیت شناخته می شود.»هرچند بر اساس این تعریف،حق گستره بسیار وسیعی می یابد،اما کاملا دقیق نیست؛چون نمی تواند تمام حق های بشری بی نیاز از جعل و اعتبار و غیر قابل سلب و نقل و انتقال را شامل گردد.

حقوق در تقسیم بندی عام به سه دسته حقوق سیاسی،عمومی و خصوصی تقسیم می شود.در نگاه دیگر،حقوق را به اعتبارات مختلف تقسیم بندی می کنند.