- مقدمه 1
- اشاره 5
- اشاره 52
- یوحنا بن ماسویه 54
- ابن رَبَن طبری 55
- ابن بختیشوع 57
- خلف الطولونی 57
- زکریای رازی 58
- ابن سیار 60
- احمد طبری 61
- بُخاری 62
- اهوازی، علی بن عباس 63
- جبرائیل بن بختیشوع 65
- ابن مَندویه 65
- ابومنصور موفق هروی 67
- ابن هندو 70
- عمار موصلی 72
- ابن سینا 73
- جرجانی، اسماعیل بن حسن 78
- ابن زُهْر، عبدالملک 83
- ابن الیاس شیرازی 88
- داود انطاکی 89
- نَجیب سمرقندی 89
- طیباتی، فرزاد 90
- اشاره 92
- العشر فی مقالات فی العین 94
- معرفه محنه الکحالین 94
- المسائل فی العین 95
- تعریف امراض العین 95
- الحاوی 96
- فردوس الحکمه 97
- امراض العین 97
- المعالجات البقراطیه 98
- الابنیه عن حقایق الادویه 98
- النهایه و الکفایه 98
- ما الفارق او الفرق 98
- هدایه المتعلمین 99
- کتاب الطب الملکی یا الصناعه الطبیه 99
- عصب العین 100
- المنتخب 100
- مفتاح الطب و منهاج الطلاب 101
- البصر و البصیره 101
- کتاب التصریف لمن عجز عن التألیف 101
- تذکره الکحالین 102
- القانون 102
- نور العین یا نور العیون 103
- ذخیره خوارزمشاهی 103
- الکافی فی الکحل 104
- العمده فی الجراحه 104
- منابع سده هفتم و هشتم 104
- نور العیون و جامع الفنون 105
- کتب سده نهم 106
- اشاره 108
- کتاب العین، المعروف بدغل العین 113
- کتاب تشریح العین و اشکالها و مداواه اعلالها 115
- تذکره الکحّالین 117
- کتاب المنتخب فی علم العین و عللها و مداواتها بالادویه و الحدید 120
- کتاب فی ترکیب العین و عللها و علاجها علی رأی ابقراط و جالینوس 129
- کتاب البصر و البصیره فی علم العین و عللها و مداواتها 131
- فی تشریح العین 132
- صلاح الصّحاح فی حفظ الصحه 144
مقدمه
چشم ظریف ترین و حساس ترین عضو بدن است و در طول تاریخ همیشه عوامل آسیب رسان و مخرب چشم وجود داشته و موجب از بین رفتن بینایی افراد می شده است. در مقابل عالمانی بوده اند که با تلاش و کوشش سعی می کرده اند برای بازیابی بینایی راهی پیدا کنند و به درمان این آسیب بپردازند. در دوره اسلامی، پزشکان مشهوری در ایران پیدا شدند و آوازه آنان از مرزها گذشت و جهانی گردید.
خود نابینایان در بر دوش کشیدن مسئولیت درمان و پیشرفت تحقیقات مربوط به درمان نابینایی، مشارکت داشته اند؛ حتی بعضی از آنان به مقام پزشکی دست یافتند؛ گاه به پژوهش و نویسندگی در این باره روی آوردند.
دفتر فرهنگ معلولین درصدد است با معرفی اجمالی و با عرضه چشم اندازی از دانش چشم پزشکی یا کحاله در تاریخ ایران، زمینه های توسعه تحقیقات و بررسی های همه جانبه را فراهم آورد. به ویژه معرفی معلولین فرهیخته و نابینایان نخبه و اطلاع رسانی تحقیقات آنان در این موضوع نشانگر توانمندی های آنان است.
شناخت میراث کهن ایرانیان و مسلمانان در زمینه چشم پزشکی سودمندی های بسیار دارد و می تواند پیشرفت های بیشتر را به ارمغان آورد. اهتمام به آسیب شناسی نابینایی و درمان این بیماری نشانگر این واقعیت هم هست که مقصد و مقصود اسلام و نیز فرهنگ ایرانی زدودن این معضل از جامعه انسانی است. بر خلاف بعضی از اروپائیان که به نابودی و هلاکت معلولان به ویژه نابینایان می اندیشیدند، ایرانیان به درمان و تداوم حیات این قشر می اندیشند. زیرا معتقد بودند، اینان مثل دیگر انسان ها حق حیات و زندگی دارند و مثل دیگر اقشار جامعه لازم است موانع حیات آنان شناسایی و زدوده شود.