- مقدمه 1
- اشاره 5
- اشاره 52
- یوحنا بن ماسویه 54
- ابن رَبَن طبری 55
- ابن بختیشوع 57
- خلف الطولونی 57
- زکریای رازی 58
- ابن سیار 60
- احمد طبری 61
- بُخاری 62
- اهوازی، علی بن عباس 63
- جبرائیل بن بختیشوع 65
- ابن مَندویه 65
- ابومنصور موفق هروی 67
- ابن هندو 70
- عمار موصلی 72
- ابن سینا 73
- جرجانی، اسماعیل بن حسن 78
- ابن زُهْر، عبدالملک 83
- ابن الیاس شیرازی 88
- داود انطاکی 89
- نَجیب سمرقندی 89
- طیباتی، فرزاد 90
- اشاره 92
- معرفه محنه الکحالین 94
- العشر فی مقالات فی العین 94
- تعریف امراض العین 95
- المسائل فی العین 95
- الحاوی 96
- فردوس الحکمه 97
- امراض العین 97
- المعالجات البقراطیه 98
- ما الفارق او الفرق 98
- الابنیه عن حقایق الادویه 98
- النهایه و الکفایه 98
- کتاب الطب الملکی یا الصناعه الطبیه 99
- هدایه المتعلمین 99
- عصب العین 100
- المنتخب 100
- البصر و البصیره 101
- مفتاح الطب و منهاج الطلاب 101
- کتاب التصریف لمن عجز عن التألیف 101
- تذکره الکحالین 102
- القانون 102
- نور العین یا نور العیون 103
- ذخیره خوارزمشاهی 103
- الکافی فی الکحل 104
- منابع سده هفتم و هشتم 104
- العمده فی الجراحه 104
- نور العیون و جامع الفنون 105
- کتب سده نهم 106
- اشاره 108
- کتاب العین، المعروف بدغل العین 113
- کتاب تشریح العین و اشکالها و مداواه اعلالها 115
- تذکره الکحّالین 117
- کتاب المنتخب فی علم العین و عللها و مداواتها بالادویه و الحدید 120
- کتاب فی ترکیب العین و عللها و علاجها علی رأی ابقراط و جالینوس 129
- کتاب البصر و البصیره فی علم العین و عللها و مداواتها 131
- فی تشریح العین 132
- صلاح الصّحاح فی حفظ الصحه 144
نوری و داروهای مفرد اختصاص داده است.(1)
نور العین یا نور العیون
نوشته ابو روح محمد بن منصور جرجانی معروف به زرین دست، چشم پزشک عصر سلجوقیان، در 480ق/1087م به دستور ملکشاه کتابی به نام نور العین یا نور العیون را در 10 مقاله و 21 باب تصنیف کرد که مشتمل بر مطالب بدیع و تحقیقات دقیق درباره چشم پزشکی است. زرین دست در این اثر خود از کتاب العشر مقالات فی العین منسوب به حنین بن اسحاق هم استفاده کرده است؛ و شاید به همین دلیل برخی محققان او را از شارحان آثار حنین خوانده اند.
ذخیره خوارزمشاهی
مشهورترین و معتبرترین کتاب پزشکی در ایران و قلمرو شرقی اسلام از سده 6ق/12م به این سوی، ذخیره خوارزمشاهی تصنیف سید اسماعیل جرجانی (درگذشت 531ق/1137م) است که گفتار دوم از کتاب ششم آن به چشم پزشکی اختصاص یافته است. جرجانی در این گفتار که بر پایه آثار علی بن عیسی و ابن سینا و حنین و با گزینش هوشمندانه تدوین شده، پس از بحث درباره بیماری شناسی و اسباب و علل بروز بیماریها و ذکر انواع معالجات، به شرح یکایک بیماریهای چشم بر حسب اعضاء و اجزاء آن، مانند پلک، ملتحمه، قرنیه، عنبیه ... و بیماریهایی چون شب کوری و روزکوری و جزء آن پرداخته است. جرجانی در کتاب دیگر خود، الاغراض الطبیه هم ساختمان چشم را مورد بررسی قرار داده است. این گفتار از ذخیره را برتران تیری دو کروسل دِپِس به فرانسه ترجمه و تحقیق کرده است.(2)
1- . همان، ص311.
2- . همان، ص311.