چشم پزشکی در دوره اسلامی صفحه 113

به جالینوس محسوب می شود؛(1) و دیگری «فی دلائل علل العین» (در نشانه های بیماری های چشم) که آن هم در یک مقاله است و جالینوس آن را در روزگار جوانی برای یک پسر کحّالی نوشته و طی آن بیماری هایی که در هر یک از طبقات چشم است، خلاصه کرده و نشانه های آن را توصیف کرده است.(2)

امّا کتاب «جوامع جالینوس فی الأمراض الحادثه فی العین» غیر از دو کتاب مزبور است که حنین بدان اشاره ای نکرده است. این کتاب اصلاً ویرایشی است بدون نامِ مؤلّف که به دست ما رسیده و شاید حاوی قسمت بزرگی از این اثر باشد.

نسخه هایی از این اثر در چستربیتی (ش3452، گ 141-156، کتابت 834ه-) موجود است؛ امّا قدیمی ترین نسخه آن، همین نسخه تیمور پاشا می باشد.(3)

کتاب العین، المعروف بدغل العین

کتاب العین، المعروف بدغل العین(4)

نوشته یوحنّا (یحیی) ابن ماسویه المتطبّب است. ابو زکریا یوحنا (یحیی) ابن ماسویه، از خانواده ای از پزشکان سریانی زبان جندی شاپور، به احتمال بسیار در حدود 160ق/ 776م. در جندی شاپور متولد شد. با پدرش به بغداد آمد به عنوان جانشین پدر از لطف هارون الرشید برخوردار شد و در مقام رئیس بیمارستان و پزشک مخصوص در بغداد و سامرا تا زمان متوکّل (درگذشت 247ق/ 861م.) مشغول کار بود. بنابر اخبار منابع ما، از طرف خلیفه مأمون به بیزانس فرستاده شد تا کتاب های یونانی تهیه کند. حتی گفته می شود که وی در دوره هارون و مأمون به کار ترجمه اشتغال داشته است.

ابن ماسویه مؤلفی پر کار بود. ابن ابی اصیبعه از وی 42 اثر پزشکی ذکر می کند. امّا در میان نوشته هایی که مورد استفاده رازی بوده، کتاب هایی چند دیده می شوند که ابن ابی اصیبعه آنها را ذکر نکرده است. هنوز تحقیقی اساسی درباره

1- . رساله حنین به اسحاق درباره آثار جالینوس، صص 96-97.
2- . همان، ص104.
3- . تاریخ نگارش های عربی، ج3، ص150.
4- نسخه برگردان، ص 72-73.