- مقدمه 1
- اشاره 5
- اشاره 52
- یوحنا بن ماسویه 54
- ابن رَبَن طبری 55
- ابن بختیشوع 57
- خلف الطولونی 57
- زکریای رازی 58
- ابن سیار 60
- احمد طبری 61
- بُخاری 62
- اهوازی، علی بن عباس 63
- جبرائیل بن بختیشوع 65
- ابن مَندویه 65
- ابومنصور موفق هروی 67
- ابن هندو 70
- عمار موصلی 72
- ابن سینا 73
- جرجانی، اسماعیل بن حسن 78
- ابن زُهْر، عبدالملک 83
- ابن الیاس شیرازی 88
- داود انطاکی 89
- نَجیب سمرقندی 89
- طیباتی، فرزاد 90
- اشاره 92
- العشر فی مقالات فی العین 94
- معرفه محنه الکحالین 94
- المسائل فی العین 95
- تعریف امراض العین 95
- الحاوی 96
- فردوس الحکمه 97
- امراض العین 97
- المعالجات البقراطیه 98
- ما الفارق او الفرق 98
- الابنیه عن حقایق الادویه 98
- النهایه و الکفایه 98
- هدایه المتعلمین 99
- کتاب الطب الملکی یا الصناعه الطبیه 99
- عصب العین 100
- المنتخب 100
- البصر و البصیره 101
- کتاب التصریف لمن عجز عن التألیف 101
- مفتاح الطب و منهاج الطلاب 101
- تذکره الکحالین 102
- القانون 102
- نور العین یا نور العیون 103
- ذخیره خوارزمشاهی 103
- الکافی فی الکحل 104
- منابع سده هفتم و هشتم 104
- العمده فی الجراحه 104
- نور العیون و جامع الفنون 105
- کتب سده نهم 106
- اشاره 108
- کتاب العین، المعروف بدغل العین 113
- کتاب تشریح العین و اشکالها و مداواه اعلالها 115
- تذکره الکحّالین 117
- کتاب المنتخب فی علم العین و عللها و مداواتها بالادویه و الحدید 120
- کتاب فی ترکیب العین و عللها و علاجها علی رأی ابقراط و جالینوس 129
- کتاب البصر و البصیره فی علم العین و عللها و مداواتها 131
- فی تشریح العین 132
- صلاح الصّحاح فی حفظ الصحه 144
دارد. در واقع اثر مزبور که پس از مرگ استاد نشر یافت از آثار قلم خود او نمیباشد بلکه تدوین آن به وسیله شاگردان و مریدان او انجام گرفته است. در این کتاب تمام اطلاعات پزشکی یونانیان و اعراب و مردم هند جمعآوری شده و ملاحظات و مشاهدات شخصی رازی نیز آن را غنیتر ساخته است. به خصوص مطالعه در این کتاب موجب گردید که رازی در دنیای مغرب به عنوان بزرگترین پزشک بالینی دوران اسلامی شناخته شود زیرا در این اثر کمتر به مطالعات کلی توجه شده بلکه سراسر آن از حالات خاص و چگونگی مداوای آنها گفتگو میدارد. روش اثبات و استدلال او عبارت از بیان تاریخچه نتایج بالینی است و در سراسر آثار او گروه کثیری از این حکایات ملاحظه میگردد. وی موشکافیهای نظری را در زمینه دانش پزشکی با دیده طعن و طنز مینگریست و به خصوص با هر نوع اظهارنظر دقیق در پیشبینیهای طبی مخالف بود و به واقع نیز اینگونه پیشگویی در نزد پزشکان قدیم و خاصه آنهایی که در آرزوی شهرت بودند غالباً به صورت ناروا و ناشایستهای رواج داشته است و ناشایستهترین ایشان روشهای امروزی کسانی را که «محرم اسرار» هستند به کار میبردهاند.
از آثار فراوان رازی فقط عده بسیار کمی را میشناسیم و اغلب آنها نیز از نوع کتاب های درسی میباشند و بدیهی است که هر کتاب درسی تا حدود وسیعی منحصراً از تدوین اکتشافات دیگران تشکیل یافته است و بنابراین هرگونه قضاوت از روی آنها درباره تجسسات و نظرهای شخصی او صورت مسخرهآمیزی پیدا میکند. اگر زمانی از مطالعات فراوان و مجزای رازی درباره امراض خاص چیزی به دست ما رسید در این صورت قطعاً وی را همچون متفکری نوآور مطرح است.(1)
ابن سیار
(درگذشت حدود 350ق)، چشمپزشک، طبیب عمومی و حکیم سده 4ق.
ابوماهر موسی بن یوسف (درگذشت حدود 350ق/961م)، حکیم و پزشک
1- . زکریای رازی، منتشر شده دفتر فرهنگ معلولین، صفحات مختلف.