چشم پزشکی در دوره اسلامی صفحه 72

رسیده است. کتاب مفتاح الطب شامل بخشهایی درباره چشمپزشکی، جراحی چشم، درمان و امراض چشمی مثل رَمَد، ظَفْرِه و آب مروارید است.

نیز دو اثر وصف المعاد الفلسفی؛ فی حدود الاشیاء الطبیه. منسوب به او است.(1)

عمار موصلی

چشم پزشک، پژوهشگر چشم و جراح چشم در سده 4و5ق.

عمار بن الموصلی با کنیه ابوالقاسم نیز مشهور به موصلی گویا اصالتاً از موصل بوده و به مصر کوچ کرد و در آنجا اقامت گزید. تاریخ تولد و وفات او دقیقاً معلوم نیست ولی تا قبل از 411ق/1020م زنده بوده است. در دستگاه فاطمیان مصر موقعیت و اعتبار و با خلفای فاطمی ارتباط نزدیک داشت. با استفاده از این موقعیت، تحقیقات گستردهای درباره امراض و آسیبهای چشم داشت و توانست به نکات و راهکارهای جدید دست یابد. مهمترین کتاب او، المنتخب فی علم العین، عللها و مداواتها بالادویه و الحدید است که به سفارش الحاکم بامراللّه فاطمی گویا در 400ق تألیف کرد. کتاب المنتخب فی علاج امراض العین، از آثار مهم و مشتمل بر ملاحظات و تحقیقات مبتکرانه در چشم پزشکی است چندان که گویا شماری از چشمپزشکان متأخرتر مانند محمد بن قسوم بن اسلم غافقی در کتاب المرشد فی الکحل، و صلاحالدین کحال حموی در نور العیون و جامع الفنون از این کتاب اقتباس ها کردهاند. موصلی از جراحان چیرهدست چشم بود و در بخش بزرگی از جهان اسلام سفر کرد و همهجا به این گونه جراحیها دست یازید. موصلی به خصوص ملاحظات و شیوهای نو در تشخیص و درمان آب مروارید داشته است و گویا خود او سرنگی برای کشیدن آب از چشم ساخته بود که بعدها در سده 19م در اروپا مورد اقتباس واقع شد. کتاب المنتخب به روزگاری کهن به عبری هم ترجمه شده بوده است. این کتاب را هیرشبرگ و میتوخ بر اساس یک نسخه عربی و یک نسخه ناقص عبری به آلمانی ترجمه کردهاند. ابن