- سخن ناشر 1
- اشاره 14
- اشاره 16
- مفهوم شناسی سازوکار بانکداری اسلامی 17
- از بانکداری سنتی تا بانکداری اسلامی 18
- اشاره 18
- ب)آغاز وام دهی 18
- الف)شکل گیری صرافی ها 18
- ج)گسترش بانک داری ربوی 19
- د)طرح ایده بانک داری بدون ربا 19
- و)احیای ایده بانک داری اسلامی 20
- مفهوم سازوکار بانکداری اسلامی 20
- شیوه مهندسی سازوکارهای بانکداری متعارف 22
- شیوه های مهندسی سازوکارهای بانکی 22
- اشاره 23
- شیوه های مهندسی سازوکارهای بانکداری اسلامی 23
- ب)مهندسی ایستا 24
- ج)مهندسی پویا 25
- دو رویکرد در بررسی سازوکار بانکداری اسلامی 26
- اشاره 26
- مراحل ارزیابی سازوکار بانک داری اسلامی در رویکرد تطبیق پذیری فقهی 27
- اشاره 27
- اشاره 28
- مراحل ارزیابی سازوکار بانک داری اسلامی در رویکرد مهندسی مالی اسلامی 28
- ب)رویکرد مهندسی نظام مالی 28
- مقایسه دو رویکرد تطبیق پذیری فقهی و سیستمی 32
- کلمات کلیدی 33
- خلاصه 33
- پرسش 34
- منابع پیشنهادی 34
- موضوعاتی برای پژوهش 34
- اشاره 36
- اشاره 39
- مفهوم و چیستی سپرده بانکی 40
- سپرده دیداری 41
- شیوه های سپرده پذیری در بانکداری متعارف 41
- سپرده پس انداز 42
- سپرده مدت دار(ثابت) 43
- ویژگی های سپرده های بانکی متعارف 44
- ماهیت حقوقی سپرده های بانکی در کشورها 45
- اشاره 46
- ماهیت فقهی سپرده های بانکی 46
- ودیعه ناقص 51
- عاریه 52
- اجاره 53
- عقد جدید 54
- شیوه های سپرده پذیری در بانک های اسلامی 57
- اشاره 57
- سپرده پس انداز 58
- سپرده دیداری 58
- سپرده سرمایه گذاری عام 59
- سپرده سرمایه گذاری خاص 59
- سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت ویژه 60
- سپرده سرمایه گذاری بلندمدت 60
- سنخ شناسی سپرده ها در بانک های اسلامی 61
- اشاره 61
- سپرده های کوتاه مدت و بلندمدت 61
- سپرده های غیرسرمایه گذاری و سرمایه گذاری 61
- سپرده های سرمایه گذاری عام و خاص 61
- خلاصه 62
- کلمات کلیدی 63
- پرسش 64
- موضوعاتی برای پژوهش 64
- منابع پیشنهادی 65
- اشاره 66
- انواع سپرده های غیرسرمایه گذاری در بانکداری اسلامی 67
- ویژگی های سپرده دیداری 67
- اشاره 67
- سپرده دیداری(حسابات الائتمان) 67
- اشاره 67
- سپرده پس انداز(حسابات التوفیر) 68
- اشاره 68
- ویژگی های سپرده پس انداز 69
- ماهیت فقهی سپرده های دیداری و پس انداز 69
- نقاط تمایز سپرده های غیرسرمایه گذاری در بانک های اسلامی و متعارف 70
- تشابه سپرده های غیرسرمایه گذاری در بانک های اسلامی و متعارف 70
- قالب فقهی سپرده های غیرسرمایه گذاری در بانک های اسلامی 71
- ودیعه همراه با اذن تصرف 72
- قرض 74
- قرض الحسنه 75
- کارکرد سپرده های غیرسرمایه گذاری در بانک های اسلامی 78
- خلاصه درس 78
- پرسش 79
- کلمات کلیدی 79
- منابع پیشنهادی 80
- موضوعاتی برای پژوهش 80
- اشاره 81
- الگوی وکالتی 82
- انواع سپرده سرمایه گذاری در الگوی وکالتی 84
- سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت 84
- سپرده سرمایه گذاری بلندمدت 85
- 1-وکالت عام 86
- عناصر الگوی وکالتی 86
- اشاره 86
- 3-استمرار 87
- 2-گروهی بودن 87
- الگوی مضاربه مشترک 88
- اشاره 90
- 1-گروهی بودن(مشترک بودن) 90
- عناصر مضاربه مشترک 90
- 2-استمرار 91
- 3-توالی مضاربه 95
- تفاوت های مضاربه مشترک و مضاربه متعارف 96
- 4-توسعه مضاربه 96
- الگوی مشارکتی 99
- خلاصه 101
- کلمات کلیدی 102
- پرسش 102
- موضوعاتی برای پژوهش 103
- منابع پیشنهادی 103
- اشاره 104
- سازوکار توزیع سود در بانکداری اسلامی 105
- سازوکار توزیع سود در بانکداری متعارف 105
- سازوکار توزیع سود و زیان در الگوی وکالتی 106
- اصول کلی 106
- هزینه به کارگیری وجوه 107
- زمان حسابرسی و پرداخت سود 109
- اشاره 109
- سرمایه مستحق سود 109
- شروط قرارداد 110
- پرداخت سود علی الحساب 111
- اشاره 112
- ابهامات محاسباتی سود علی الحساب و قطعی 112
- الف)وابستگی معکوس حق الوکاله به زمان سپرده گذاری 112
- ب)مصالحه در تعیین نرخ سود 115
- سازوکار توزیع سود و زیان در الگوی مضاربه مشترک 118
- اشاره 118
- .ب)حساب مقابله با ریسک های سرمایه گذاری های مشترک 119
- الف)توزیع سود و زیان سرمایه گذاری های مشترک 119
- ج)چگونگی تقسیم سود سرمایه گذاری های مشترک 121
- د.)چگونگی توزیع زیان در سرمایه گذاری های مشترک 125
- مقایسه دو الگوی توزیع سود و زیان 127
- اشاره 127
- الف)چگونگی توزیع زیان 127
- ب)چگونگی توزیع سود 128
- سود واقعی منفی سپرده ها 132
- بررسی عملکرد بانک های اسلامی در توزیع سود و زیان سپرده های سرمایه گذاری 132
- عدم نوسان سود سپرده ها 135
- قطعیت یافتن سود علی الحساب 138
- استخراج شده از جدول(44) 140
- خلاصه 142
- پرسش 143
- کلمات کلیدی 143
- منابع پیشنهادی 144
- موضوعاتی برای پژوهش 144
- اشاره 145
- اشاره 147
- اشاره 148
- مفهوم شناسی قراردادهای مالی اسلامی 148
- عقد و ایقاع 148
- قراردادهای مطلق و مشروط 149
- قراردادهای صحیح و فاسد 151
- اشاره 152
- قرارداد غیرانتفاعی 152
- اشاره 152
- سنخ شناسی قراردادهای بانکی اسلامی 152
- انواع و ویژگی های قرارداد غیرانتفاعی 152
- اشاره 153
- ب)قرارداد غیرمعوضه 153
- قرارداد مبادله ای 153
- انواع قرارداد مبادله ای 154
- اشاره 154
- ج)قرارداد حق العمل کاری(جعاله) 156
- ویژگی های مشترک قراردادهای مبادله ای 157
- نقاط تمایز قراردادهای مبادله ای 158
- اشاره 160
- قراردادهای مشارکتی 160
- الف)قراردادهای شرکت 160
- انواع و ویژگی های قرارداد مشارکتی 160
- ج)قراردادهای مزارعه و مساقات 161
- نقاط تمایز قراردادهای مشارکتی 162
- ویژگی های قراردادهای مشارکتی 162
- قراردادهای عام 163
- اشاره 163
- الف)قرارداد صلح 163
- اقتضائات عقود در تأمین انواع مختلف نیازهای مالی 167
- اقتضائات عقود در تأمین مالی انواع نیازها 168
- الف)سنخ شناسی متقاضیان تأمین مالی 169
- اقتضائات عقود در تأمین مالی آن 169
- اشاره 169
- تأمین مالی افراد ناتوان در پرداخت اصل تسهیلات و سود 170
- اقتضائات عقود در تأمین مالی انواع مختلف متقاضیان تأمین مالی 170
- تأمین مالی متقاضیان دارای توان بازپرداخت اصل تسهیلات 171
- تأمین مالی متقاضیان دارای توان بازپرداخت تسهیلات همراه با سود 173
- اقتضائات عقود و عملکرد بانک های اسلامی 173
- کلمات کلیدی 176
- خلاصه 176
- پرسش 177
- موضوعاتی برای پژوهش 177
- منابع پیشنهادی 178
- اشاره 179
- شیوه های تأمین مالی غیر انتفاعی در بانک های اسلامی 180
- مفهوم شناسی قرض و قرض الحسنه در قرآن و روآیات 181
- اقتضائات تأمین مالی قرض الحسنه 181
- جهت گیری های کلی در زمینه قرض الحسنه 184
- اشاره 184
- 1-تشویق به عرضه 184
- 2-برتری نسبت به صدقه 185
- 3-انذار از عدم عرضه 186
- 4-تشویق به بازپرداخت 187
- 5-کنترل تقاضا 188
- ویژگی های اساسی قرض الحسنه 190
- شیوه های پرداخت تسهیلات قرض الحسنه در بانک های اسلامی 191
- منابع تأمین مالی تسهیلات قرض الحسنه 194
- کارمزد تسهیلات قرض الحسنه 196
- وثایق و تضمینات 198
- تسهیلات غیرمعوضه 199
- بررسی عملکرد تأمین مالی غیر انتفاعی در بانک های اسلامی 200
- مشکلات حقوقی و انگیزشی در گسترش تسهیلات قرض الحسنه 201
- خلاصه 203
- پرسش 204
- کلمات کلیدی 204
- منابع پیشنهادی 205
- موضوعاتی برای پژوهش 205
- اشاره 206
- عقود مبادله ای 207
- 1-مفهوم شناسی تأمین مالی مبادله ای 207
- 2-انوع مختلف تأمین مالی مبادله ای 207
- اشاره 207
- 4-نقاط تمایز و تشابه تأمین مالی ربوی و مبادله ای 211
- 5-نیازسنجی تأمین مالی مبادله ای در بانک داری اسلامی 214
- 1-مرابحه ساده(بسیط) 216
- بررسی شیوه های مختلف تأمین مالی مبادله ای 216
- اشاره 216
- اشاره 221
- 3-فروش اقساطی 221
- دلایل مخالفان فروش اقساطی 222
- نظریات فقهای شیعه در زمینه فروش مرابحی و اقساطی 228
- زمینه های تأمین مالی فروش اقساطی 231
- دو شیوه عملیاتی فروش اقساطی 231
- فروش اقساطی 243
- مقایسه شیوه های اجرایی فروش مرابحی،شرکت مرابحه و فروش اقساطی 247
- زمینه های تأمین مالی 250
- اشاره 250
- 4-اجاره به شرط تملیک 250
- شرایط تأمین مالی 251
- انتقال مالکیت در اجاره به شرط تملیک 254
- مسئولیت مشتری نسبت به مال الاجاره 255
- اشاره 256
- 5-استصناع 256
- صحت قرارداد 256
- برخی مباحث فقهی مربوط به استصناع 256
- ماهیت استصناع 257
- اشاره 258
- 6-معاملات سلف 258
- شرایط تأمین مالی 259
- برخی از مسائل فقهی سلف 261
- امکان خرید سلف از غیر تولیدکننده 262
- عدم امکان فروش کالای سلف پیش از سررسید قرارداد 262
- اشاره 263
- 7-جعاله 263
- امکان وکیل کردن فروشنده سلف به فروش کالا برای بانک 263
- امکان فروش کالای سلف به صورت سلف 263
- زمینه های تأمین مالی 264
- شرایط تأمین مالی 264
- شکل اجرای جعاله های بانکی 266
- اشکالات عملی در اجرای جعاله 267
- شرایط تأمین مالی 268
- زمینه تأمین مالی 268
- اشاره 268
- برخی مسائل فقهی خرید دین 269
- خلاصه 270
- کلمات کلیدی 271
- منابع پیشنهادی 272
- پرسش 272
- موضوعاتی برای پژوهش 272
- اشاره 273
- مفهوم شناسی تأمین مالی مشارکتی 274
- انواع مختلف تأمین مالی مشارکتی 274
- ویژگی های تأمین مالی مشارکتی 275
- نیازسنجی تأمین مالی مشارکتی 276
- اشاره 277
- عقود مشارکتی در فقه اسلامی 277
- اشاره 278
- مشروعیت مضاربه 279
- طبیعت عقد مضاربه 280
- حیطه مشروعیت مضاربه 282
- امین بودن عامل مضاربه 286
- اشاره 290
- 2-شرکت 290
- انواع شرکت 290
- سود و زیان مشارکت 294
- شیوه های تأمین مالی مشارکتی در بانک های اسلامی 297
- خلاصه 322
- کلمات کلیدی 323
- پرسش 324
- موضوعاتی برای پژوهش 325
- منابع پیشنهادی 325
- اشاره 326
- اشاره 328
- موضوع شناسی اعتبار در حساب جاری متعارف 328
- ماهیت فقهی اعتبار در حساب جاری متعارف 329
- نیازسنجی اعتبار در حساب جاری در بانکداری اسلامی 330
- اشاره 331
- شیوه های پیشنهادی مهندسی اعتبار در حساب جاری 331
- اشاره 332
- 1-اعتبار قرض الحسنه 332
- محدودیت ها 333
- مزایا 333
- ارزیابی 333
- اشاره 335
- ارزیابی 336
- مدیریت سرمایه در گردش 337
- اشاره 337
- 3-سرمایه شناور 337
- ارزیابی 338
- قیمت گذاری سرمایه در گردش 338
- مزیت ها 338
- اشاره 339
- 4-مشارکت مدنی 339
- محدودیت ها 339
- روش های تعیین قیمت و تقسیم سود 340
- ارزیابی 341
- اشاره 342
- 5-خریدوفروش وکالتی 342
- 6-خریدوفروش دین(تنزیل) 343
- ارزیابی 343
- اشاره 343
- ارزش فعلی سفته تنزیلی و سود بانک 344
- ارزیابی 345
- بررسی تجربه بانک های اسلامی 347
- پرداخت های کوتاه مدت 349
- خلاصه 352
- پرسش 353
- کلمات کلیدی 353
- منابع پیشنهادی 354
- موضوعاتی برای پژوهش 354
- اشاره 355
- انواع کارت های بانکی 356
- اشاره 356
- موضوع شناسی کارت های بانکی 356
- اشاره 356
- 1-کارت پول 356
- عناصر تشکیل دهنده کارت پول 357
- اشاره 359
- عناصر کارت اعتباری 359
- عواید کارت اعتباری 360
- بازپرداخت بدهی در کارت اعتباری 362
- اشاره 363
- 1-کارت پول 363
- ماهیت حقوقی و فقهی کارت های بانکی 363
- 2-کارت اعتباری 364
- مهندسی کارت های اعتباری اسلامی 367
- اشاره 367
- مزایا 368
- اشاره 368
- ارزیابی 368
- نارسایی ها 369
- اشاره 370
- 2-کارت جعاله پرداخت 370
- 3-کارت خرید نسیه وکالتی 371
- اشاره 371
- ارزیابی 371
- ارزیابی 372
- اشاره 373
- 4-کارت اعتباری خریدوفروش وکالتی 373
- ارزیابی 374
- اشاره 375
- 5-کارت اعتباری فروش وکالتی 375
- مزایا 376
- ارزیابی 376
- اشاره 377
- 6-کارت اعتباری فروش نسیه 377
- ارزیابی 378
- مزایا 378
- اشاره 379
- 7-کارت اعتباری فروش نسیه تنزیلی 379
- مزایا 380
- ارزیابی 380
- تجربه بانک های اسلامی در انتشار کارت بانکی 381
- خلاصه 385
- کلمات کلیدی 385
- موضوعاتی برای پژوهش 386
- پرسش 386
- منابع پیشنهادی 387
- اشاره 388
- اشاره 391
- سازوکارهای تشویقی تجهیز منابع در بانک های متعارف 392
- سازوکارهای تشویقی جذب منابع در بانکداری اسلامی 393
- سازوکارهای عمومی مدیریت تجهیز منابع در بانک های اسلامی 394
- نظارت شرعی 394
- شفافیت و صداقت 396
- اشاره 397
- سازوکارهای تشویقی جذب سپرده های غیرسرمایه گذاری 397
- الف)تضمین اصل سپرده 397
- ب)تسهیلات چک 398
- د)جوایز بانکی 399
- ه)پرداخت تسهیلات 401
- سازوکارهای تشویقی جذب سپرده های سرمایه گذاری 405
- اشاره 405
- الف)تضمین اصل سپرده ها 406
- اشاره 406
- بررسی فقهی تضمین سپرده های سرمایه گذاری 407
- بررسی ضرورت تضمین سپرده سرمایه گذاری 410
- ب)پرداخت سود علی الحساب 412
- خلاصه 413
- ج)ارائه خدمات بانکی 413
- کلمات کلیدی 414
- منابع پیشنهادی 415
- پرسش 415
- موضوعاتی برای پژوهش 415
- اشاره 416
- ریسک های تأمین مالی در بانکداری متعارف و اسلامی 417
- اشاره 420
- سازوکارهای بازگشت منابع در بانکداری متعارف 420
- ب)وثیقه های بانکی و ضمانت 421
- ج)نظارت بر وضع مالی گیرنده 422
- ه)تمدید مدت بدهی 423
- و)زیان دیرکرد 423
- سازوکارهای بازگشت منابع در بانک های اسلامی 424
- اشاره 424
- اشاره 425
- حکم فقهی جریمه تأخیر 425
- مصارف جریمه تأخیر 431
- ج)وثیقه های بانکی 433
- تجربه بانک های اسلامی در مدیریت بازگشت منابع 434
- اشاره 435
- 1-الغای قوانین بهره تأخیر تأدیه قبل از انقلاب 435
- جریمه تأخیر در نظام بانکی جمهوری اسلامی ایران 435
- 5-جواز دریافت خسارت تأخیر تأدیه برای همه طلبکاران 440
- راهبردهای جدید در مدیریت بازگشت منابع 442
- اشاره 442
- الف)صندوق بیمه دوجانبه 442
- ب)ضمانت گروهی 444
- امکان شیوه رتبه بندی اعتباری 445
- خلاصه 446
- پرسش 447
- کلمات کلیدی 447
- منابع پیشنهادی 448
- موضوعاتی برای پژوهش 448
- مقالات 457
سپرده های سرمایه گذاری مدت دار هیچ خسارتی را به عهده نمی گیرند. (1)
عدم جواز اعلام و پرداخت سود قطعی: «به هیچ یک از سپرده های دریافتی تحت عنوان سپرده های سرمایه گذاری رقم تعیین شده از قبل به عنوان سود پرداخت نخواهد شد.» (2)«بانک ها نمی توانند به هیچ یک از سپرده های سرمایه گذاری مدت دار رقم تعیین شده ای از پیش به عنوان سود اعلام و یا پرداخت نمایند.» (3)
وابستگی سود به میزان سپرده و مدت سپرده گذاری: منافع حاصل از به کارگیری سپرده های سرمایه گذاری مدت دار بر اساس قرارداد منعقده،متضمن وکالت بین بانک و سپرده گذار متناسب با مدت و مبالغ سپرده های سرمایه گذاری پس از وضع سپرده های قانونی مربوط و رعایت سهم منابع بانک به نسبت مدت و مبلغ از کل وجوه به کارگرفته شده در آن عملیات تقسیم خواهد شد. (4)
هزینه به کارگیری وجوه
تعلق حق الوکاله به بانک: «حق الوکاله به کارگیری سپرده های سرمایه گذاری از سهم منافع سپرده گذاران کسر خواهد شد.میزان حداقل و حداکثر حق الوکاله به تصویب شورای پول و اعتبار خواهد رسید.» (5)حق الوکاله بانک بابت به کارگیری سپرده های سرمایه گذاری می تواند شامل هزینه های به کارگیری سپرده های موصوف باشد.در هر صورت مبلغ دیگری تحت هیچ عنوان از
1- (1) .آیین نامه فصل دوم قانون عملیات بانکی بدون ربا،ماده 10،تبصره 1،ماده 10 و تبصره 2؛ماده 11.
2- (2) .همان.
3- (3) .دستورالعمل اجرایی قبول سپرده،ماده 14،تبصره 1؛ماده 14،تبصره 2؛ماده 16؛ماده 19؛ماده 21.
4- (4) .آیین نامه فصل دوم قانون عملیات بانکی بدون ربا،ماده 10.
5- (5) .آیین نامه فصل دوم قانون عملیات بانکی بدون ربا،ماده 10؛تبصره 1 و 2؛ماده 11.