ساز و کار بانکداری اسلامی صفحه 180

شیوه های تأمین مالی غیر انتفاعی در بانک های اسلامی

به طور عمده می توان از دو قالب قرض الحسنه و هبه به عنوان ابزارهای تأمین مالی غیر انتفاعی در بانک های اسلامی نام برد.

قرض:قرض از عقود معوضه است که به واسطه آن مالی از ملکیت قرض دهنده خارج و به قرض گیرنده منتقل می شود و در مقابل،ذمّه قرض گیرنده به بازپرداخت عین یا مثل یا قیمت آن مال مشغول می شود.بر اساس تعریف ارائه شده در قانون مدنی ایران«قرض عقدی است که به موجب آن احد طرفین،مقدار معینی از مال خود را به طرف دیگر تملیک می کند که طرف مزبور مثل آن را از حیث مقدار و جنس و وصف ردّ نماید و در صورت تعذّر ردّ مثل،قیمت یوم الرّد را بدهد.» (1)

قرض الحسنه:قراردادی است که به موجب آن بانک با نیت خیرخواهانه وام بدون بهره به متقاضیان می دهد.پرداخت قرض الحسنه یکی از شیوه های تأمین مالی در نظام بانکی جمهوری اسلامی است که منابع لازم برای پرداخت آن به طور عمده از محل سپرده های قرض الحسنه پس انداز تأمین می شود.

هبه غیرمعوضه:برخی از بانک های اسلامی علاوه بر قرض الحسنه از قالب حقوقی هبه غیرمعوضه نیز برای تأمین برخی از نیازهای تأمین مالی استفاده می کنند.هبه غیرمعوضه عقدی است که در آن تسهیلات به صورت رایگان و بدون تقاضای بازگشت اصل آن پرداخت می شود.بانک های اسلامی معمولاً این نوع تأمین مالی را با استفاده از وجوه حاصل از زکات سپرده ها و یا جریمه تأخیر تأمین مالی می کنند.در نظام بانکی جمهوری اسلامی،بانک ها بخشی از عواید