- سخن ناشر 1
- اشاره 14
- اشاره 16
- مفهوم شناسی سازوکار بانکداری اسلامی 17
- از بانکداری سنتی تا بانکداری اسلامی 18
- الف)شکل گیری صرافی ها 18
- اشاره 18
- ب)آغاز وام دهی 18
- د)طرح ایده بانک داری بدون ربا 19
- ج)گسترش بانک داری ربوی 19
- مفهوم سازوکار بانکداری اسلامی 20
- و)احیای ایده بانک داری اسلامی 20
- شیوه مهندسی سازوکارهای بانکداری متعارف 22
- شیوه های مهندسی سازوکارهای بانکی 22
- شیوه های مهندسی سازوکارهای بانکداری اسلامی 23
- اشاره 23
- ب)مهندسی ایستا 24
- ج)مهندسی پویا 25
- دو رویکرد در بررسی سازوکار بانکداری اسلامی 26
- اشاره 26
- اشاره 27
- مراحل ارزیابی سازوکار بانک داری اسلامی در رویکرد تطبیق پذیری فقهی 27
- مراحل ارزیابی سازوکار بانک داری اسلامی در رویکرد مهندسی مالی اسلامی 28
- ب)رویکرد مهندسی نظام مالی 28
- اشاره 28
- مقایسه دو رویکرد تطبیق پذیری فقهی و سیستمی 32
- خلاصه 33
- کلمات کلیدی 33
- منابع پیشنهادی 34
- پرسش 34
- موضوعاتی برای پژوهش 34
- اشاره 36
- اشاره 39
- مفهوم و چیستی سپرده بانکی 40
- سپرده دیداری 41
- شیوه های سپرده پذیری در بانکداری متعارف 41
- سپرده پس انداز 42
- سپرده مدت دار(ثابت) 43
- ویژگی های سپرده های بانکی متعارف 44
- ماهیت حقوقی سپرده های بانکی در کشورها 45
- ماهیت فقهی سپرده های بانکی 46
- اشاره 46
- ودیعه ناقص 51
- عاریه 52
- اجاره 53
- عقد جدید 54
- اشاره 57
- شیوه های سپرده پذیری در بانک های اسلامی 57
- سپرده دیداری 58
- سپرده پس انداز 58
- سپرده سرمایه گذاری عام 59
- سپرده سرمایه گذاری خاص 59
- سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت ویژه 60
- سپرده سرمایه گذاری بلندمدت 60
- سنخ شناسی سپرده ها در بانک های اسلامی 61
- سپرده های سرمایه گذاری عام و خاص 61
- اشاره 61
- سپرده های غیرسرمایه گذاری و سرمایه گذاری 61
- سپرده های کوتاه مدت و بلندمدت 61
- خلاصه 62
- کلمات کلیدی 63
- موضوعاتی برای پژوهش 64
- پرسش 64
- منابع پیشنهادی 65
- اشاره 66
- سپرده دیداری(حسابات الائتمان) 67
- اشاره 67
- ویژگی های سپرده دیداری 67
- انواع سپرده های غیرسرمایه گذاری در بانکداری اسلامی 67
- اشاره 67
- اشاره 68
- سپرده پس انداز(حسابات التوفیر) 68
- ماهیت فقهی سپرده های دیداری و پس انداز 69
- ویژگی های سپرده پس انداز 69
- نقاط تمایز سپرده های غیرسرمایه گذاری در بانک های اسلامی و متعارف 70
- تشابه سپرده های غیرسرمایه گذاری در بانک های اسلامی و متعارف 70
- قالب فقهی سپرده های غیرسرمایه گذاری در بانک های اسلامی 71
- ودیعه همراه با اذن تصرف 72
- قرض 74
- قرض الحسنه 75
- خلاصه درس 78
- کارکرد سپرده های غیرسرمایه گذاری در بانک های اسلامی 78
- پرسش 79
- کلمات کلیدی 79
- منابع پیشنهادی 80
- موضوعاتی برای پژوهش 80
- اشاره 81
- الگوی وکالتی 82
- انواع سپرده سرمایه گذاری در الگوی وکالتی 84
- سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت 84
- سپرده سرمایه گذاری بلندمدت 85
- 1-وکالت عام 86
- عناصر الگوی وکالتی 86
- اشاره 86
- 3-استمرار 87
- 2-گروهی بودن 87
- الگوی مضاربه مشترک 88
- عناصر مضاربه مشترک 90
- اشاره 90
- 1-گروهی بودن(مشترک بودن) 90
- 2-استمرار 91
- 3-توالی مضاربه 95
- تفاوت های مضاربه مشترک و مضاربه متعارف 96
- 4-توسعه مضاربه 96
- الگوی مشارکتی 99
- خلاصه 101
- کلمات کلیدی 102
- پرسش 102
- موضوعاتی برای پژوهش 103
- منابع پیشنهادی 103
- اشاره 104
- سازوکار توزیع سود در بانکداری متعارف 105
- سازوکار توزیع سود در بانکداری اسلامی 105
- سازوکار توزیع سود و زیان در الگوی وکالتی 106
- اصول کلی 106
- هزینه به کارگیری وجوه 107
- زمان حسابرسی و پرداخت سود 109
- اشاره 109
- سرمایه مستحق سود 109
- شروط قرارداد 110
- پرداخت سود علی الحساب 111
- اشاره 112
- ابهامات محاسباتی سود علی الحساب و قطعی 112
- الف)وابستگی معکوس حق الوکاله به زمان سپرده گذاری 112
- ب)مصالحه در تعیین نرخ سود 115
- اشاره 118
- سازوکار توزیع سود و زیان در الگوی مضاربه مشترک 118
- .ب)حساب مقابله با ریسک های سرمایه گذاری های مشترک 119
- الف)توزیع سود و زیان سرمایه گذاری های مشترک 119
- ج)چگونگی تقسیم سود سرمایه گذاری های مشترک 121
- د.)چگونگی توزیع زیان در سرمایه گذاری های مشترک 125
- مقایسه دو الگوی توزیع سود و زیان 127
- الف)چگونگی توزیع زیان 127
- اشاره 127
- ب)چگونگی توزیع سود 128
- بررسی عملکرد بانک های اسلامی در توزیع سود و زیان سپرده های سرمایه گذاری 132
- سود واقعی منفی سپرده ها 132
- عدم نوسان سود سپرده ها 135
- قطعیت یافتن سود علی الحساب 138
- استخراج شده از جدول(44) 140
- خلاصه 142
- پرسش 143
- کلمات کلیدی 143
- منابع پیشنهادی 144
- موضوعاتی برای پژوهش 144
- اشاره 145
- اشاره 147
- اشاره 148
- مفهوم شناسی قراردادهای مالی اسلامی 148
- عقد و ایقاع 148
- قراردادهای مطلق و مشروط 149
- قراردادهای صحیح و فاسد 151
- قرارداد غیرانتفاعی 152
- انواع و ویژگی های قرارداد غیرانتفاعی 152
- سنخ شناسی قراردادهای بانکی اسلامی 152
- اشاره 152
- اشاره 152
- ب)قرارداد غیرمعوضه 153
- قرارداد مبادله ای 153
- اشاره 153
- انواع قرارداد مبادله ای 154
- اشاره 154
- ج)قرارداد حق العمل کاری(جعاله) 156
- ویژگی های مشترک قراردادهای مبادله ای 157
- نقاط تمایز قراردادهای مبادله ای 158
- اشاره 160
- قراردادهای مشارکتی 160
- انواع و ویژگی های قرارداد مشارکتی 160
- الف)قراردادهای شرکت 160
- ج)قراردادهای مزارعه و مساقات 161
- نقاط تمایز قراردادهای مشارکتی 162
- ویژگی های قراردادهای مشارکتی 162
- قراردادهای عام 163
- الف)قرارداد صلح 163
- اشاره 163
- اقتضائات عقود در تأمین انواع مختلف نیازهای مالی 167
- اقتضائات عقود در تأمین مالی انواع نیازها 168
- اشاره 169
- اقتضائات عقود در تأمین مالی آن 169
- الف)سنخ شناسی متقاضیان تأمین مالی 169
- تأمین مالی افراد ناتوان در پرداخت اصل تسهیلات و سود 170
- اقتضائات عقود در تأمین مالی انواع مختلف متقاضیان تأمین مالی 170
- تأمین مالی متقاضیان دارای توان بازپرداخت اصل تسهیلات 171
- اقتضائات عقود و عملکرد بانک های اسلامی 173
- تأمین مالی متقاضیان دارای توان بازپرداخت تسهیلات همراه با سود 173
- خلاصه 176
- کلمات کلیدی 176
- پرسش 177
- موضوعاتی برای پژوهش 177
- منابع پیشنهادی 178
- اشاره 179
- شیوه های تأمین مالی غیر انتفاعی در بانک های اسلامی 180
- اقتضائات تأمین مالی قرض الحسنه 181
- مفهوم شناسی قرض و قرض الحسنه در قرآن و روآیات 181
- 1-تشویق به عرضه 184
- اشاره 184
- جهت گیری های کلی در زمینه قرض الحسنه 184
- 2-برتری نسبت به صدقه 185
- 3-انذار از عدم عرضه 186
- 4-تشویق به بازپرداخت 187
- 5-کنترل تقاضا 188
- ویژگی های اساسی قرض الحسنه 190
- شیوه های پرداخت تسهیلات قرض الحسنه در بانک های اسلامی 191
- منابع تأمین مالی تسهیلات قرض الحسنه 194
- کارمزد تسهیلات قرض الحسنه 196
- وثایق و تضمینات 198
- تسهیلات غیرمعوضه 199
- بررسی عملکرد تأمین مالی غیر انتفاعی در بانک های اسلامی 200
- مشکلات حقوقی و انگیزشی در گسترش تسهیلات قرض الحسنه 201
- خلاصه 203
- پرسش 204
- کلمات کلیدی 204
- موضوعاتی برای پژوهش 205
- منابع پیشنهادی 205
- اشاره 206
- عقود مبادله ای 207
- 1-مفهوم شناسی تأمین مالی مبادله ای 207
- 2-انوع مختلف تأمین مالی مبادله ای 207
- اشاره 207
- 4-نقاط تمایز و تشابه تأمین مالی ربوی و مبادله ای 211
- 5-نیازسنجی تأمین مالی مبادله ای در بانک داری اسلامی 214
- 1-مرابحه ساده(بسیط) 216
- بررسی شیوه های مختلف تأمین مالی مبادله ای 216
- اشاره 216
- اشاره 221
- 3-فروش اقساطی 221
- دلایل مخالفان فروش اقساطی 222
- نظریات فقهای شیعه در زمینه فروش مرابحی و اقساطی 228
- زمینه های تأمین مالی فروش اقساطی 231
- دو شیوه عملیاتی فروش اقساطی 231
- فروش اقساطی 243
- مقایسه شیوه های اجرایی فروش مرابحی،شرکت مرابحه و فروش اقساطی 247
- زمینه های تأمین مالی 250
- اشاره 250
- 4-اجاره به شرط تملیک 250
- شرایط تأمین مالی 251
- انتقال مالکیت در اجاره به شرط تملیک 254
- مسئولیت مشتری نسبت به مال الاجاره 255
- 5-استصناع 256
- اشاره 256
- برخی مباحث فقهی مربوط به استصناع 256
- صحت قرارداد 256
- ماهیت استصناع 257
- اشاره 258
- 6-معاملات سلف 258
- شرایط تأمین مالی 259
- برخی از مسائل فقهی سلف 261
- امکان خرید سلف از غیر تولیدکننده 262
- عدم امکان فروش کالای سلف پیش از سررسید قرارداد 262
- امکان وکیل کردن فروشنده سلف به فروش کالا برای بانک 263
- 7-جعاله 263
- اشاره 263
- امکان فروش کالای سلف به صورت سلف 263
- شرایط تأمین مالی 264
- زمینه های تأمین مالی 264
- شکل اجرای جعاله های بانکی 266
- اشکالات عملی در اجرای جعاله 267
- زمینه تأمین مالی 268
- شرایط تأمین مالی 268
- اشاره 268
- برخی مسائل فقهی خرید دین 269
- خلاصه 270
- کلمات کلیدی 271
- منابع پیشنهادی 272
- پرسش 272
- موضوعاتی برای پژوهش 272
- اشاره 273
- مفهوم شناسی تأمین مالی مشارکتی 274
- انواع مختلف تأمین مالی مشارکتی 274
- ویژگی های تأمین مالی مشارکتی 275
- نیازسنجی تأمین مالی مشارکتی 276
- اشاره 277
- عقود مشارکتی در فقه اسلامی 277
- اشاره 278
- مشروعیت مضاربه 279
- طبیعت عقد مضاربه 280
- حیطه مشروعیت مضاربه 282
- امین بودن عامل مضاربه 286
- انواع شرکت 290
- اشاره 290
- 2-شرکت 290
- سود و زیان مشارکت 294
- شیوه های تأمین مالی مشارکتی در بانک های اسلامی 297
- خلاصه 322
- کلمات کلیدی 323
- پرسش 324
- منابع پیشنهادی 325
- موضوعاتی برای پژوهش 325
- اشاره 326
- اشاره 328
- موضوع شناسی اعتبار در حساب جاری متعارف 328
- ماهیت فقهی اعتبار در حساب جاری متعارف 329
- نیازسنجی اعتبار در حساب جاری در بانکداری اسلامی 330
- اشاره 331
- شیوه های پیشنهادی مهندسی اعتبار در حساب جاری 331
- اشاره 332
- 1-اعتبار قرض الحسنه 332
- ارزیابی 333
- محدودیت ها 333
- مزایا 333
- اشاره 335
- ارزیابی 336
- مدیریت سرمایه در گردش 337
- اشاره 337
- 3-سرمایه شناور 337
- ارزیابی 338
- مزیت ها 338
- قیمت گذاری سرمایه در گردش 338
- محدودیت ها 339
- 4-مشارکت مدنی 339
- اشاره 339
- روش های تعیین قیمت و تقسیم سود 340
- ارزیابی 341
- اشاره 342
- 5-خریدوفروش وکالتی 342
- ارزیابی 343
- 6-خریدوفروش دین(تنزیل) 343
- اشاره 343
- ارزش فعلی سفته تنزیلی و سود بانک 344
- ارزیابی 345
- بررسی تجربه بانک های اسلامی 347
- پرداخت های کوتاه مدت 349
- خلاصه 352
- پرسش 353
- کلمات کلیدی 353
- موضوعاتی برای پژوهش 354
- منابع پیشنهادی 354
- اشاره 355
- انواع کارت های بانکی 356
- اشاره 356
- موضوع شناسی کارت های بانکی 356
- اشاره 356
- 1-کارت پول 356
- عناصر تشکیل دهنده کارت پول 357
- اشاره 359
- عناصر کارت اعتباری 359
- عواید کارت اعتباری 360
- بازپرداخت بدهی در کارت اعتباری 362
- اشاره 363
- 1-کارت پول 363
- ماهیت حقوقی و فقهی کارت های بانکی 363
- 2-کارت اعتباری 364
- اشاره 367
- مهندسی کارت های اعتباری اسلامی 367
- مزایا 368
- اشاره 368
- ارزیابی 368
- نارسایی ها 369
- اشاره 370
- 2-کارت جعاله پرداخت 370
- اشاره 371
- 3-کارت خرید نسیه وکالتی 371
- ارزیابی 371
- ارزیابی 372
- اشاره 373
- 4-کارت اعتباری خریدوفروش وکالتی 373
- ارزیابی 374
- اشاره 375
- 5-کارت اعتباری فروش وکالتی 375
- ارزیابی 376
- مزایا 376
- اشاره 377
- 6-کارت اعتباری فروش نسیه 377
- ارزیابی 378
- مزایا 378
- اشاره 379
- 7-کارت اعتباری فروش نسیه تنزیلی 379
- مزایا 380
- ارزیابی 380
- تجربه بانک های اسلامی در انتشار کارت بانکی 381
- کلمات کلیدی 385
- خلاصه 385
- موضوعاتی برای پژوهش 386
- پرسش 386
- منابع پیشنهادی 387
- اشاره 388
- اشاره 391
- سازوکارهای تشویقی تجهیز منابع در بانک های متعارف 392
- سازوکارهای تشویقی جذب منابع در بانکداری اسلامی 393
- سازوکارهای عمومی مدیریت تجهیز منابع در بانک های اسلامی 394
- نظارت شرعی 394
- شفافیت و صداقت 396
- الف)تضمین اصل سپرده 397
- سازوکارهای تشویقی جذب سپرده های غیرسرمایه گذاری 397
- اشاره 397
- ب)تسهیلات چک 398
- د)جوایز بانکی 399
- ه)پرداخت تسهیلات 401
- اشاره 405
- سازوکارهای تشویقی جذب سپرده های سرمایه گذاری 405
- اشاره 406
- الف)تضمین اصل سپرده ها 406
- بررسی فقهی تضمین سپرده های سرمایه گذاری 407
- بررسی ضرورت تضمین سپرده سرمایه گذاری 410
- ب)پرداخت سود علی الحساب 412
- ج)ارائه خدمات بانکی 413
- خلاصه 413
- کلمات کلیدی 414
- منابع پیشنهادی 415
- پرسش 415
- موضوعاتی برای پژوهش 415
- اشاره 416
- ریسک های تأمین مالی در بانکداری متعارف و اسلامی 417
- اشاره 420
- سازوکارهای بازگشت منابع در بانکداری متعارف 420
- ب)وثیقه های بانکی و ضمانت 421
- ج)نظارت بر وضع مالی گیرنده 422
- ه)تمدید مدت بدهی 423
- و)زیان دیرکرد 423
- اشاره 424
- سازوکارهای بازگشت منابع در بانک های اسلامی 424
- حکم فقهی جریمه تأخیر 425
- اشاره 425
- مصارف جریمه تأخیر 431
- ج)وثیقه های بانکی 433
- تجربه بانک های اسلامی در مدیریت بازگشت منابع 434
- اشاره 435
- 1-الغای قوانین بهره تأخیر تأدیه قبل از انقلاب 435
- جریمه تأخیر در نظام بانکی جمهوری اسلامی ایران 435
- 5-جواز دریافت خسارت تأخیر تأدیه برای همه طلبکاران 440
- راهبردهای جدید در مدیریت بازگشت منابع 442
- الف)صندوق بیمه دوجانبه 442
- اشاره 442
- ب)ضمانت گروهی 444
- امکان شیوه رتبه بندی اعتباری 445
- خلاصه 446
- پرسش 447
- کلمات کلیدی 447
- منابع پیشنهادی 448
- موضوعاتی برای پژوهش 448
- مقالات 457
ه)گسترش بانک داری بدون ربا
با اجرای موفقیت آمیز بانک داری بدون ربا در برخی از کشورهای اسلامی،بانک های بدون ربا یکی پس از دیگری در کشورهای اسلامی و غیر اسلامی تأسیس شد.در دهه های اخیر ایده بانک داری بدون ربا در قالب الگوهایی چون بانک داری وکالتی،بانک داری مضاربه ای و بانک داری مشارکتی به مرحله اجرا درآمده است.
و)احیای ایده بانک داری اسلامی
شاید بتوان طرح ایده بانک داری اسلامی را نوعی تکامل در ایده بانک داری بدون ربا دانست.بر اساس این برداشت،بانک داری اسلامی اقتضائاتی فراتر از بانک داری بدون ربا دارد.در بانک داری اسلامی علاوه بر توجه به حذف ربا،تحقق اصولی چون عدالت توزیعی،پیوستگی بخش پولی و واقعی،و منع سفته بازی قماری نیز ضروری است.در سال های اخیر و پس از بروز بحران هایی همانند بحران مالی سال 2008 برخی از متفکران مسلمان بر این نکته تأکید کردند که درگیرشدن بانک های اسلامی در خریدوفروش اوراق مشتقه رسمی-که مستلزم ریسک پذیری قمار گونه است-می تواند آنها را نیز در معرض بحران قرار دهد.
مفهوم سازوکار بانکداری اسلامی
سازوکار بانک داری اسلامی می تواند به مفاهیم متعددی اشاره کند.در یک برداشت،سازوکار را می توان به ساختار کلی بانک داری اسلامی اطلاق کرد.در این مفهوم،بانک داری اسلامی نوعی مهندسی نظام بانکی بر اساس شریعت مقدس اسلام است که از بانک داری ربوی که مبتنی بر مهندسی متعارف نظام بانکی است،متمایز می شود.در این برداشت،از مفهوم سازوکار،به تفاوت های