- سخن ناشر 1
- اشاره 14
- اشاره 16
- مفهوم شناسی سازوکار بانکداری اسلامی 17
- ب)آغاز وام دهی 18
- اشاره 18
- الف)شکل گیری صرافی ها 18
- از بانکداری سنتی تا بانکداری اسلامی 18
- د)طرح ایده بانک داری بدون ربا 19
- ج)گسترش بانک داری ربوی 19
- و)احیای ایده بانک داری اسلامی 20
- مفهوم سازوکار بانکداری اسلامی 20
- شیوه مهندسی سازوکارهای بانکداری متعارف 22
- شیوه های مهندسی سازوکارهای بانکی 22
- شیوه های مهندسی سازوکارهای بانکداری اسلامی 23
- اشاره 23
- ب)مهندسی ایستا 24
- ج)مهندسی پویا 25
- دو رویکرد در بررسی سازوکار بانکداری اسلامی 26
- اشاره 26
- مراحل ارزیابی سازوکار بانک داری اسلامی در رویکرد تطبیق پذیری فقهی 27
- اشاره 27
- اشاره 28
- مراحل ارزیابی سازوکار بانک داری اسلامی در رویکرد مهندسی مالی اسلامی 28
- ب)رویکرد مهندسی نظام مالی 28
- مقایسه دو رویکرد تطبیق پذیری فقهی و سیستمی 32
- خلاصه 33
- کلمات کلیدی 33
- پرسش 34
- موضوعاتی برای پژوهش 34
- منابع پیشنهادی 34
- اشاره 36
- اشاره 39
- مفهوم و چیستی سپرده بانکی 40
- سپرده دیداری 41
- شیوه های سپرده پذیری در بانکداری متعارف 41
- سپرده پس انداز 42
- سپرده مدت دار(ثابت) 43
- ویژگی های سپرده های بانکی متعارف 44
- ماهیت حقوقی سپرده های بانکی در کشورها 45
- اشاره 46
- ماهیت فقهی سپرده های بانکی 46
- ودیعه ناقص 51
- عاریه 52
- اجاره 53
- عقد جدید 54
- شیوه های سپرده پذیری در بانک های اسلامی 57
- اشاره 57
- سپرده پس انداز 58
- سپرده دیداری 58
- سپرده سرمایه گذاری عام 59
- سپرده سرمایه گذاری خاص 59
- سپرده سرمایه گذاری بلندمدت 60
- سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت ویژه 60
- اشاره 61
- سپرده های کوتاه مدت و بلندمدت 61
- سنخ شناسی سپرده ها در بانک های اسلامی 61
- سپرده های غیرسرمایه گذاری و سرمایه گذاری 61
- سپرده های سرمایه گذاری عام و خاص 61
- خلاصه 62
- کلمات کلیدی 63
- پرسش 64
- موضوعاتی برای پژوهش 64
- منابع پیشنهادی 65
- اشاره 66
- ویژگی های سپرده دیداری 67
- اشاره 67
- انواع سپرده های غیرسرمایه گذاری در بانکداری اسلامی 67
- اشاره 67
- سپرده دیداری(حسابات الائتمان) 67
- اشاره 68
- سپرده پس انداز(حسابات التوفیر) 68
- ویژگی های سپرده پس انداز 69
- ماهیت فقهی سپرده های دیداری و پس انداز 69
- تشابه سپرده های غیرسرمایه گذاری در بانک های اسلامی و متعارف 70
- نقاط تمایز سپرده های غیرسرمایه گذاری در بانک های اسلامی و متعارف 70
- قالب فقهی سپرده های غیرسرمایه گذاری در بانک های اسلامی 71
- ودیعه همراه با اذن تصرف 72
- قرض 74
- قرض الحسنه 75
- خلاصه درس 78
- کارکرد سپرده های غیرسرمایه گذاری در بانک های اسلامی 78
- کلمات کلیدی 79
- پرسش 79
- منابع پیشنهادی 80
- موضوعاتی برای پژوهش 80
- اشاره 81
- الگوی وکالتی 82
- انواع سپرده سرمایه گذاری در الگوی وکالتی 84
- سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت 84
- سپرده سرمایه گذاری بلندمدت 85
- 1-وکالت عام 86
- اشاره 86
- عناصر الگوی وکالتی 86
- 2-گروهی بودن 87
- 3-استمرار 87
- الگوی مضاربه مشترک 88
- عناصر مضاربه مشترک 90
- 1-گروهی بودن(مشترک بودن) 90
- اشاره 90
- 2-استمرار 91
- 3-توالی مضاربه 95
- تفاوت های مضاربه مشترک و مضاربه متعارف 96
- 4-توسعه مضاربه 96
- الگوی مشارکتی 99
- خلاصه 101
- کلمات کلیدی 102
- پرسش 102
- منابع پیشنهادی 103
- موضوعاتی برای پژوهش 103
- اشاره 104
- سازوکار توزیع سود در بانکداری متعارف 105
- سازوکار توزیع سود در بانکداری اسلامی 105
- اصول کلی 106
- سازوکار توزیع سود و زیان در الگوی وکالتی 106
- هزینه به کارگیری وجوه 107
- اشاره 109
- زمان حسابرسی و پرداخت سود 109
- سرمایه مستحق سود 109
- شروط قرارداد 110
- پرداخت سود علی الحساب 111
- ابهامات محاسباتی سود علی الحساب و قطعی 112
- اشاره 112
- الف)وابستگی معکوس حق الوکاله به زمان سپرده گذاری 112
- ب)مصالحه در تعیین نرخ سود 115
- سازوکار توزیع سود و زیان در الگوی مضاربه مشترک 118
- اشاره 118
- .ب)حساب مقابله با ریسک های سرمایه گذاری های مشترک 119
- الف)توزیع سود و زیان سرمایه گذاری های مشترک 119
- ج)چگونگی تقسیم سود سرمایه گذاری های مشترک 121
- د.)چگونگی توزیع زیان در سرمایه گذاری های مشترک 125
- مقایسه دو الگوی توزیع سود و زیان 127
- اشاره 127
- الف)چگونگی توزیع زیان 127
- ب)چگونگی توزیع سود 128
- سود واقعی منفی سپرده ها 132
- بررسی عملکرد بانک های اسلامی در توزیع سود و زیان سپرده های سرمایه گذاری 132
- عدم نوسان سود سپرده ها 135
- قطعیت یافتن سود علی الحساب 138
- استخراج شده از جدول(44) 140
- خلاصه 142
- کلمات کلیدی 143
- پرسش 143
- منابع پیشنهادی 144
- موضوعاتی برای پژوهش 144
- اشاره 145
- اشاره 147
- عقد و ایقاع 148
- اشاره 148
- مفهوم شناسی قراردادهای مالی اسلامی 148
- قراردادهای مطلق و مشروط 149
- قراردادهای صحیح و فاسد 151
- قرارداد غیرانتفاعی 152
- اشاره 152
- اشاره 152
- سنخ شناسی قراردادهای بانکی اسلامی 152
- انواع و ویژگی های قرارداد غیرانتفاعی 152
- ب)قرارداد غیرمعوضه 153
- اشاره 153
- قرارداد مبادله ای 153
- اشاره 154
- انواع قرارداد مبادله ای 154
- ج)قرارداد حق العمل کاری(جعاله) 156
- ویژگی های مشترک قراردادهای مبادله ای 157
- نقاط تمایز قراردادهای مبادله ای 158
- اشاره 160
- قراردادهای مشارکتی 160
- انواع و ویژگی های قرارداد مشارکتی 160
- الف)قراردادهای شرکت 160
- ج)قراردادهای مزارعه و مساقات 161
- ویژگی های قراردادهای مشارکتی 162
- نقاط تمایز قراردادهای مشارکتی 162
- قراردادهای عام 163
- اشاره 163
- الف)قرارداد صلح 163
- اقتضائات عقود در تأمین انواع مختلف نیازهای مالی 167
- اقتضائات عقود در تأمین مالی انواع نیازها 168
- الف)سنخ شناسی متقاضیان تأمین مالی 169
- اقتضائات عقود در تأمین مالی آن 169
- اشاره 169
- تأمین مالی افراد ناتوان در پرداخت اصل تسهیلات و سود 170
- اقتضائات عقود در تأمین مالی انواع مختلف متقاضیان تأمین مالی 170
- تأمین مالی متقاضیان دارای توان بازپرداخت اصل تسهیلات 171
- تأمین مالی متقاضیان دارای توان بازپرداخت تسهیلات همراه با سود 173
- اقتضائات عقود و عملکرد بانک های اسلامی 173
- کلمات کلیدی 176
- خلاصه 176
- پرسش 177
- موضوعاتی برای پژوهش 177
- منابع پیشنهادی 178
- اشاره 179
- شیوه های تأمین مالی غیر انتفاعی در بانک های اسلامی 180
- اقتضائات تأمین مالی قرض الحسنه 181
- مفهوم شناسی قرض و قرض الحسنه در قرآن و روآیات 181
- جهت گیری های کلی در زمینه قرض الحسنه 184
- اشاره 184
- 1-تشویق به عرضه 184
- 2-برتری نسبت به صدقه 185
- 3-انذار از عدم عرضه 186
- 4-تشویق به بازپرداخت 187
- 5-کنترل تقاضا 188
- ویژگی های اساسی قرض الحسنه 190
- شیوه های پرداخت تسهیلات قرض الحسنه در بانک های اسلامی 191
- منابع تأمین مالی تسهیلات قرض الحسنه 194
- کارمزد تسهیلات قرض الحسنه 196
- وثایق و تضمینات 198
- تسهیلات غیرمعوضه 199
- بررسی عملکرد تأمین مالی غیر انتفاعی در بانک های اسلامی 200
- مشکلات حقوقی و انگیزشی در گسترش تسهیلات قرض الحسنه 201
- خلاصه 203
- کلمات کلیدی 204
- پرسش 204
- منابع پیشنهادی 205
- موضوعاتی برای پژوهش 205
- اشاره 206
- 1-مفهوم شناسی تأمین مالی مبادله ای 207
- عقود مبادله ای 207
- 2-انوع مختلف تأمین مالی مبادله ای 207
- اشاره 207
- 4-نقاط تمایز و تشابه تأمین مالی ربوی و مبادله ای 211
- 5-نیازسنجی تأمین مالی مبادله ای در بانک داری اسلامی 214
- 1-مرابحه ساده(بسیط) 216
- بررسی شیوه های مختلف تأمین مالی مبادله ای 216
- اشاره 216
- 3-فروش اقساطی 221
- اشاره 221
- دلایل مخالفان فروش اقساطی 222
- نظریات فقهای شیعه در زمینه فروش مرابحی و اقساطی 228
- زمینه های تأمین مالی فروش اقساطی 231
- دو شیوه عملیاتی فروش اقساطی 231
- فروش اقساطی 243
- مقایسه شیوه های اجرایی فروش مرابحی،شرکت مرابحه و فروش اقساطی 247
- اشاره 250
- زمینه های تأمین مالی 250
- 4-اجاره به شرط تملیک 250
- شرایط تأمین مالی 251
- انتقال مالکیت در اجاره به شرط تملیک 254
- مسئولیت مشتری نسبت به مال الاجاره 255
- اشاره 256
- 5-استصناع 256
- برخی مباحث فقهی مربوط به استصناع 256
- صحت قرارداد 256
- ماهیت استصناع 257
- اشاره 258
- 6-معاملات سلف 258
- شرایط تأمین مالی 259
- برخی از مسائل فقهی سلف 261
- عدم امکان فروش کالای سلف پیش از سررسید قرارداد 262
- امکان خرید سلف از غیر تولیدکننده 262
- 7-جعاله 263
- امکان وکیل کردن فروشنده سلف به فروش کالا برای بانک 263
- اشاره 263
- امکان فروش کالای سلف به صورت سلف 263
- زمینه های تأمین مالی 264
- شرایط تأمین مالی 264
- شکل اجرای جعاله های بانکی 266
- اشکالات عملی در اجرای جعاله 267
- شرایط تأمین مالی 268
- زمینه تأمین مالی 268
- اشاره 268
- برخی مسائل فقهی خرید دین 269
- خلاصه 270
- کلمات کلیدی 271
- منابع پیشنهادی 272
- پرسش 272
- موضوعاتی برای پژوهش 272
- اشاره 273
- مفهوم شناسی تأمین مالی مشارکتی 274
- انواع مختلف تأمین مالی مشارکتی 274
- ویژگی های تأمین مالی مشارکتی 275
- نیازسنجی تأمین مالی مشارکتی 276
- اشاره 277
- عقود مشارکتی در فقه اسلامی 277
- اشاره 278
- مشروعیت مضاربه 279
- طبیعت عقد مضاربه 280
- حیطه مشروعیت مضاربه 282
- امین بودن عامل مضاربه 286
- انواع شرکت 290
- 2-شرکت 290
- اشاره 290
- سود و زیان مشارکت 294
- شیوه های تأمین مالی مشارکتی در بانک های اسلامی 297
- خلاصه 322
- کلمات کلیدی 323
- پرسش 324
- منابع پیشنهادی 325
- موضوعاتی برای پژوهش 325
- اشاره 326
- اشاره 328
- موضوع شناسی اعتبار در حساب جاری متعارف 328
- ماهیت فقهی اعتبار در حساب جاری متعارف 329
- نیازسنجی اعتبار در حساب جاری در بانکداری اسلامی 330
- اشاره 331
- شیوه های پیشنهادی مهندسی اعتبار در حساب جاری 331
- اشاره 332
- 1-اعتبار قرض الحسنه 332
- مزایا 333
- ارزیابی 333
- محدودیت ها 333
- اشاره 335
- ارزیابی 336
- اشاره 337
- 3-سرمایه شناور 337
- مدیریت سرمایه در گردش 337
- مزیت ها 338
- ارزیابی 338
- قیمت گذاری سرمایه در گردش 338
- 4-مشارکت مدنی 339
- اشاره 339
- محدودیت ها 339
- روش های تعیین قیمت و تقسیم سود 340
- ارزیابی 341
- 5-خریدوفروش وکالتی 342
- اشاره 342
- 6-خریدوفروش دین(تنزیل) 343
- ارزیابی 343
- اشاره 343
- ارزش فعلی سفته تنزیلی و سود بانک 344
- ارزیابی 345
- بررسی تجربه بانک های اسلامی 347
- پرداخت های کوتاه مدت 349
- خلاصه 352
- پرسش 353
- کلمات کلیدی 353
- موضوعاتی برای پژوهش 354
- منابع پیشنهادی 354
- اشاره 355
- اشاره 356
- انواع کارت های بانکی 356
- موضوع شناسی کارت های بانکی 356
- اشاره 356
- 1-کارت پول 356
- عناصر تشکیل دهنده کارت پول 357
- عناصر کارت اعتباری 359
- اشاره 359
- عواید کارت اعتباری 360
- بازپرداخت بدهی در کارت اعتباری 362
- ماهیت حقوقی و فقهی کارت های بانکی 363
- اشاره 363
- 1-کارت پول 363
- 2-کارت اعتباری 364
- اشاره 367
- مهندسی کارت های اعتباری اسلامی 367
- مزایا 368
- اشاره 368
- ارزیابی 368
- نارسایی ها 369
- اشاره 370
- 2-کارت جعاله پرداخت 370
- اشاره 371
- ارزیابی 371
- 3-کارت خرید نسیه وکالتی 371
- ارزیابی 372
- اشاره 373
- 4-کارت اعتباری خریدوفروش وکالتی 373
- ارزیابی 374
- 5-کارت اعتباری فروش وکالتی 375
- اشاره 375
- مزایا 376
- ارزیابی 376
- 6-کارت اعتباری فروش نسیه 377
- اشاره 377
- مزایا 378
- ارزیابی 378
- 7-کارت اعتباری فروش نسیه تنزیلی 379
- اشاره 379
- مزایا 380
- ارزیابی 380
- تجربه بانک های اسلامی در انتشار کارت بانکی 381
- خلاصه 385
- کلمات کلیدی 385
- موضوعاتی برای پژوهش 386
- پرسش 386
- منابع پیشنهادی 387
- اشاره 388
- اشاره 391
- سازوکارهای تشویقی تجهیز منابع در بانک های متعارف 392
- سازوکارهای تشویقی جذب منابع در بانکداری اسلامی 393
- سازوکارهای عمومی مدیریت تجهیز منابع در بانک های اسلامی 394
- نظارت شرعی 394
- شفافیت و صداقت 396
- الف)تضمین اصل سپرده 397
- سازوکارهای تشویقی جذب سپرده های غیرسرمایه گذاری 397
- اشاره 397
- ب)تسهیلات چک 398
- د)جوایز بانکی 399
- ه)پرداخت تسهیلات 401
- اشاره 405
- سازوکارهای تشویقی جذب سپرده های سرمایه گذاری 405
- الف)تضمین اصل سپرده ها 406
- اشاره 406
- بررسی فقهی تضمین سپرده های سرمایه گذاری 407
- بررسی ضرورت تضمین سپرده سرمایه گذاری 410
- ب)پرداخت سود علی الحساب 412
- خلاصه 413
- ج)ارائه خدمات بانکی 413
- کلمات کلیدی 414
- منابع پیشنهادی 415
- موضوعاتی برای پژوهش 415
- پرسش 415
- اشاره 416
- ریسک های تأمین مالی در بانکداری متعارف و اسلامی 417
- اشاره 420
- سازوکارهای بازگشت منابع در بانکداری متعارف 420
- ب)وثیقه های بانکی و ضمانت 421
- ج)نظارت بر وضع مالی گیرنده 422
- و)زیان دیرکرد 423
- ه)تمدید مدت بدهی 423
- اشاره 424
- سازوکارهای بازگشت منابع در بانک های اسلامی 424
- حکم فقهی جریمه تأخیر 425
- اشاره 425
- مصارف جریمه تأخیر 431
- ج)وثیقه های بانکی 433
- تجربه بانک های اسلامی در مدیریت بازگشت منابع 434
- اشاره 435
- 1-الغای قوانین بهره تأخیر تأدیه قبل از انقلاب 435
- جریمه تأخیر در نظام بانکی جمهوری اسلامی ایران 435
- 5-جواز دریافت خسارت تأخیر تأدیه برای همه طلبکاران 440
- راهبردهای جدید در مدیریت بازگشت منابع 442
- اشاره 442
- الف)صندوق بیمه دوجانبه 442
- ب)ضمانت گروهی 444
- امکان شیوه رتبه بندی اعتباری 445
- خلاصه 446
- پرسش 447
- کلمات کلیدی 447
- منابع پیشنهادی 448
- موضوعاتی برای پژوهش 448
- مقالات 457
است که به موجب آن سازنده متعهد می شود کالای خاصی را در مدت معینی ساخته و به سفارش دهنده تحویل دهد. (1)
6-معاملات سلف
اشاره
«منظور از معامله سلف پیش خرید نقدی محصولات تولیدی به قیمت معین می باشد(با توجه به ضوابط شرعی). (2)
جعبه 1.8:شرایط فقهی پیش فروش(سلف)
مشخص بودن کالا: مقدار(وزن یا اندازه)و مشخصات کالای فروخته شده باید به طور واضح بیان شود تا هیچ گونه غرر و ابهامی در معامله نباشد.
نقد بودن قیمت: بهای کالا باید نقد باشد و در مجلس عقد و پیش از جدا شدن فروشنده و مشتری از یکدیگر به فروشنده تحویل داده شود. (3)
معین بودن سررسید تحویل: سررسید تحویل کالا باید مشخص باشد.این شرط نیز مقتضای نفی غرر است.
امکان تحویل کالا: فروشنده باید قدرت تحویل کالا در زمان سررسید و محل مشخص شده را داشته باشد.
ممنوعیت فروش قبل از سررسید: فروش کالای سلفی،پیش از سررسید تحویل مجاز نیست. (4)
ربوی نشدن معامله: معامله نباید به ربا منتهی شود. (5)
1- (1) .سیدعباس موسویان،صکوک،ص 389؛به نقل از همدانی،الاعتبار،ص231 و فتح الباری،ج2،ص279.
2- (2) .آیین نامه فصل سوم قانون عملیات بانکی بدون ربا،ماده 40.
3- (3) .هرگاه مقداری از ثمن پرداخت شود،معامله فقط به همان مقدار صحیح است.
4- (4) .محمدحسن نجفی،جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام،ج24،ص320.
5- (5) .همان،ص275.