ساز و کار بانکداری اسلامی صفحه 57

شهید صدر در تعلیل اطلاق عنوان سپرده به حساب های بانکی به پیشینه تاریخی آن اشاره می کند.از نظر ایشان در آغاز شکل گیری بانک،صرافان وجوه افراد را به صورت امانت و سپرده می پذیرفتند و در آن تصرف نمی کردند.با ایجاد زمینه به کارگیری وجوه مردم و شکل گیری بانک داری نوین،بانکداران به قرض دادن وجوه امانی پرداختند.ازاین رو ماهیت این وجوه به قرض تبدیل شد.با توجه به این سابقه تاریخی هنوز نام نخستین ودیعه بر وجوهی که مردم در اختیار بانک ها قرار می دهند،باقی مانده است.

امام خمینی رحمه الله پس از بیان سه احتمال ودیعه،ودیعه ناقص و قرض در زمینه سپرده های بانکی،احتمال اخیر را تقویت می کند.به نظر ایشان اگر سپرده های بانکی در قالب قرض پذیرفته شوند،بانک می تواند در آنها تصرف کند،ولی گذاشتن شرط زیادی و گرفتن آن حرام است.در مقابل،اگر عنوان صادق بر سپرده گذاری را امانت بدانیم،باید میان دو حالت تفکیک کرد.اگر سپرده گذار به بانک اجازه تصرف در امانت را نداده باشد،بانک حق تصرف ندارد و در صورت تصرف ضامن است؛اما در صورت اجازه تصرف و یا رضایت بعد از آن،بانک می تواند در سپرده تصرف کند.در این حالت وجوهی که بانک به سپرده گذار پرداخت می کند،حلال است؛مگر آن که اجازه در چنین تصرفاتی قرینه بر قرض بودن آن باشد که در این صورت زیادی حرام است.در پایان امام می فرماید:«ظاهر این است که سپرده ها از نوع قرضند.» (1)

شیوه های سپرده پذیری در بانک های اسلامی

اشاره

بانک های اسلامی نیز در طراحی های خود با شیوه های مختلف اقدام به سپرده پذیری می کنند.این سپرده ها در بانک های مختلف با عناوین گوناگون