- سخن ناشر 1
- کلیات 9
- 1- وحی در لغت 15
- مفهوم شناسی 15
- 2- وحی در اصطلاح 20
- واژگان مرتبط با وحی (ساختار معناشناسی وحی در قرآن) 24
- الف) قول 27
- 1- واژگان بیان کننده رابطه گفتاری وحی 27
- ب) کلام 28
- ج) قصّ و قصص 31
- د) نبأ 33
- ه) ندا 34
- اشاره 36
- الف) نزول 36
- 2- واژگان مبین بیرونی و غیر نفسانی بودن وحی 36
- ب) اتیان و ایتاء 37
- ج) مجیء 38
- د) القاء و تلقی 40
- ب) تلاوت 43
- الف) قرائت 43
- اشاره 43
- 3- واژگان دال بر نزول لفظی قرآن 43
- ج) ترتیل 44
- اشاره 49
- منکران وحی رسالی 50
- امکان وحی 50
- 1- مشرکان و مخالفان پیامبران الهی 50
- 2- عقل گرایان 51
- 3- تجربه گرایان 52
- 1- اثبات وجود روح 53
- اشاره 53
- الف) برهان استمرار 55
- 2- برهان فلسفی بر اثبات وجود روح 55
- اشاره 55
- ب) خودآگاهی انسان 56
- 3- شواهد علمی و تجربی 57
- الف) خواب های راستین 57
- ب) اسپری تیسم و ارتباط با ارواح 58
- ج) خواب های مغناطیسی (هیپنوتیسم) 59
- نقدی بر دیدگاه عقل گرایان 62
- منشأ انکار وحی 64
- اقسام وحی 65
- 1- وحی به زمین 66
- کاربردهای مختلف وحی در قرآن 66
- اشاره 66
- 2- وحی به آسمان (القای تکوینی) 67
- 3- وحی به زنبور عسل (الهام غریزی) 68
- 5- وحی به شیاطین یا القای وسوسه های شیطانی 69
- 4- وحی به فرشتگان 69
- 6- وحی به مادر موسی (الهام قلبی) 70
- 7- وحی به حواریون 71
- 9- وحی به معنای اشاره 72
- 10- وحی رسالی 73
- 1- سخن گفتن مستقیم با خدا 76
- اشاره 76
- اقسام وحی رسالی 76
- 3- ارسال فرشته 79
- وحی گفتاری و وحی افعالی 81
- اشاره 81
- 1- وحی گفتاری (زبانی) 81
- 2- وحی افعالی 82
- اسرارآمیز بودن 85
- اشاره 85
- وحی، علم حضوری و صیانت از خطا 86
- رابطه دوسویه (گفت وگو و ارتباط ماورای مادی بین دو ذات متفاوت) 86
- وحی و تعلیم و تعلّم 87
- وحی و دریافت قلبی 88
- خارج از اختیار بودن 89
- اشاره 90
- ساختار خاص وحی رسالی 90
- بررسی پیک وحی در ساختار وحی 91
- محتوای مختلف وحی 93
- متنوع بودن 96
- 2- عقل و خرد 97
- اشاره 97
- منابع معرفت 97
- 1- حواس و تجربه 97
- 4- فطرت (وجدان و شعور باطن) 98
- 3- تاریخ 98
- 5- کشف و شهود 99
- 6- وحی 99
- جایگاه رؤیا در زندگی انسان 102
- اشاره 102
- رؤیا و پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) 106
- تفاوت های رؤیای صادقه با وحی 112
- اشاره 115
- مفهوم شناسی 115
- زمینه ها 117
- 1- احساس گرایانه 118
- اشاره 118
- دیدگاه ها 118
- 2- ادراک و تجربه حسی 119
- 3- تجربه دینی امر فرا حسی 120
- 4- عرفان گرایی 121
- 1- نبوت، انتخاب و موهبت الهی 125
- اشاره 125
- قرآن و تجربه دینی 125
- تجربه عرفانی یا دینی (و تفاوت آن با وحی) 129
- اشاره 135
- وحی در اندیشه یهود 136
- اشاره 136
- 2- اقسام وحی و کلام الهی 138
- 1- واژه شناسی وحی 138
- 4- روح القدس 140
- 5- فرشته وحی 141
- 6- شرایط و حدود وحی و نبوت 142
- 7- نبوت زن 143
- حقیقت وحی از دیدگاه مسیحیت 145
- 1- کاتولیک (وحی و پیام) 145
- اشاره 145
- 2- پروتستان (وحی و فعل) 146
- عهد جدید یا کتاب های رسمی مسیحیت و وحی 148
- اشاره 148
- 2- وحیانی بودن عهد جدید 151
- اشاره 157
- سلامت وحی 158
- ب) قاعده لطف 159
- 1- دلایل عقلی 159
- الف) وحی و علم حضوری 159
- دلایل سلامت و خطاناپذیری وحی 159
- الف) آیات قرآن 161
- ب) روایات 163
- 3- دیدگاه های دانشمندان اسلامی 164
- شبهات سلامت وحی 166
- اشاره 166
- 1- داستان ورقه بن نوفل 166
- 2- افسانه غرانیق (آیات شیطانی) 173
- اشاره 190
- الهی بودن متن قرآن 192
- اشاره 197
- 1- دلایل 197
- اشاره 197
- الف) معجزه بودن قرآن و تحدی 197
- ب) امّی بودن پیامبر (صلی الله علیه و آله) 199
- ج) تفاوت سخنان پیامبر و قرآن 202
- اشاره 203
- الف) شواهد و مدعیات کلی 203
- 2- شواهد و قرینه ها 203
- یکم) دخالت نداشتن پیامبر در متن قرآن 203
- سوم) پیامبر مفسر قرآن، نه مصدر قرآن 208
- چهارم) اعتراف سخن سرایان عرب 209
- پنجم) سیره شخصی پیامبر (صلی الله علیه و آله) و قرآن 210
- هفتم) واژه قل 212
- اشاره 213
- دوم) عربی بودن 213
- یکم) اعجاز در فصاحت و بلاغت 213
- سوم) قرائت 215
- اشاره 220
- بررسی مصادر ادعایی وحی 220
- 1- اجمالی از شبهات عصر رسالت 221
- 2- شبهات خاورشناسان 223
- اشاره 223
- الف) منشأ قرآن؛ یهود، نصارا و دیگر ادیان 223
- ب) محمد، مصدر قرآن 233
- ج) نبوغ اجتماعی 242
- د) وحی، رهاورد صرع و جنون پیامبر 244
- فترت سه ساله در آغاز بعثت 253
- اشاره 253
- روایات فترت 255
- اشاره 255
- 2- روایاتی که مدت نزول قرآن را در مکه سیزده سال می دانند 261
- بررسی مدلول روایات 263
- اشاره 265
- 1- پیش از سوره ضحی 265
- 2- پیش از سوره کهف 268
- 3- سوره مدثر 271
- 4- در میان سوره مریم 273
- امکان انقطاع وحی 274
- اشاره 282
- انواع نزول 282
- 1- سوره فاتحه 291
- اشاره 291
- 2- آیه 113 سوره توبه 292
- اشاره 295
- 3- نزول قرآن بر یک یا هفت حرف 295
- احادیث «سبعه احرف» و جایگاه آن 295
- 1- تناقض روایات اهل سنت با شیعه 302
- 3- نبود دیدگاه واحد در میان اهل سنت در مفاد روایات 304
- رابطه قرائات و سبعه احرف 309
ایشان سخن راست و حق فرستادیم و آنها دروغ می گویند.
خداوند در جای دیگر می فرماید: (... وَ قَدْ آتَیْناکَ مِنْ لَدُنّا ذِکْراً)؛ 1 و به تو از جانب خود، قرآن را عطا کردیم. در سوره حجر آیه 64 نیز می فرماید: (وَ أَتَیْناکَ بِالْحَقِّ وَ إِنّا لَصادِقُونَ)؛ ما واقعیت مسلّمی را برای تو آورده ایم و راست می گوییم.
آمدن واژه «اتی» با واژگانی چون ذکر، سبع المثانی و حق، بهترین گواه در ارائه مفهوم وحی و آمدن قرآن از جانب خداوند متعال است.
ج) مجیء
مفهوم مجیء از نظر لغت مانند اتیان به معنای آمدن است؛ ولی اعم از اتیان است؛ چراکه اتیان به معنای آسان آمدن است و نیز نوعی آمدن که با هدف و قصد انجام می گیرد؛ هرچند رسیدن به آن هدف فراهم و ممکن نگردد. (1)
در قرآن کریم برای این مفهوم که قرآن از جانب خداوند آمده است از واژه «جاء» و مشتقات آن نیز استفاده شده است که آنها را می شود به چند دسته تقسیم کرد: (2)
الف) آیاتی که تنها به آورنده قرآن دلالت دارند؛
خداوند متعال می فرماید: (... وَ لَقَدْ جاءَهُمْ مِنْ رَبِّهِمُ الْهُدی)؛ از جانب پروردگارشان هدایت آمده است. (3)
هدایت را در این آیه به معنای رسول و قرآن کریم دانسته اند (4) و بنا بر این که هدایت، قرآن باشد مفهوم نزول وحی را می رساند.
1- (2) . مفردات، ماده «جاء».
2- (3) . در این دسته بندی از قرآن شناسی آیه الله استاد مصباح یزدی استفاده شده است.
3- (4) . نجم، آیه23.
4- (5) . سید عبدالله شبر، تفسیر القرآن الکریم، ص492 (تفسیر وجیز).