- سخن مجمع 1
- مقدّمه 4
- پیشگفتار 12
- اشاره 12
- الف: روزه مسافر از دیدگاه قرآن 13
- ب: روزه مسافر از دیدگاه سنّت نبوی 17
- اشاره 19
- بررسی نظریّۀ قایلین به جواز روزۀ مسافر 19
- دلیل اوّل: 19
- نقد استنباط قرآنی: 23
- دلیل دوّم: 27
- اشاره 27
- نقد دلایل حدیثی 32
- دلیل نظریّۀ وجوب افطار در سفر 46
- بررسی و نقد تأویلهای اهل سنّت 59
- چکیدۀ بحث 72
می فرماید: «حکمی که شده برای شما خیر است» و آیات در این باب، بسیار است. (1)
این بود پاسخ ما به دلایلی که از قرآن برای جواز (روزۀ مسافر) داشتند.
نقد دلایل حدیثی
حدیث عایشه: پیامبر(صلی الله علیه و آله) در جواب سؤال حمزۀ بن عمرو - در مورد روزه در سفر - فرمود: «اگر خواستی، روزه بگیر و اگر خواستی، افطار کن»، این حدیث به سه دلیل قابل استناد نیست:
دلیل اوّل: در این حدیث، اشاره ای به روزۀ ماه رمضان نشده است و همین طور در سؤال سؤال کننده نیز اشاره ای به آن نشده است و چه بسا سؤال کننده در مورد روزۀ نذری، یا روزۀ مستحب سؤال کرده است و در این مورد، در حدیث، قراینی هم وجود دارد و لذا پیامبر(صلی الله علیه و آله) هم در پاسخ فرمودند: «می تواند روزه بگیرد»، و حال آن که بحث ما در مورد روزۀ ماه رمضان است، نه مطلق روزه ها و حدیث هم خالی از هر گونه قید است.
دلیل دوّم: اگر برای اثبات روزۀ ماه رمضان به اطلاق حدیث تمسّک نمایند، در پاسخ خواهیم گفت: در صورتی به این اطلاق می توان عمل کرد که دلیل دیگری، روزۀ رمضان را از این اطلاق استثنا نکرده باشد و حال آن که آیۀ صوم - همچنان که گذشت - روزۀ مسافر در ماه
1- (1) - ترجمه تفسیر المیزان: 2/ 18- 15.