بانکداری از نگاه اسلام : بررسی احکام شرعی سهام، اوراق و قراردادهای گونه گون رایج در بازارهای بورس صفحه 1
- نگاهی به اندیشه اقتصادی آیت الله فیاض 1
- مقدمه مترجم 1
- آزادی فعالیت اقتصادی در چارچوب شرع 2
- اقتصاد اسلامی مبتنی بر عدالت اجتماعی 4
- نظارت دولت اسلامی بر بنگاه های اقتصادی 5
- تأثیر باور به معاد بر اقتصاد 7
- جهان بینی اسلامی و دگرگونی در خواسته های انسان 8
- توجه به ارزش ها در نظام اقتصادی اسلام 8
- نگاه متفاوت اسلام به مال و ثروت 8
- مروری بر تاریخچه، کارکرد، تکامل و مشکلات بانکداری رایج 9
- بانک الکترونیکی 11
- مشکلات فراروی بانکداری در کشورهای اسلامی 12
- نیم نگاهی به کتاب احکام البنوک 13
- مقدمه اول: تعیین دایره موضوع حرمت قرض ربوی در بانک 17
- الف) طبیعت شغلی 17
- اشاره 17
- اشاره 17
- اعتبارات بانکی 18
- اشاره 18
- نمونه هایی از خدمات غیر ربوی بانک ها 18
- ب) شرایط جدید کار بانکی 18
- دستگاه خودپرداز 19
- خرید و فروش ارزهای خارجی 19
- دستگاه کارت خوان 19
- ضمانت نامه 19
- خرید و فروش سهام داخلی و بین المللی 19
- ج) بانک هایی با عناوین دیگر 20
- د) نیاز ما به بانکداری اسلامی 21
- ه -) شرایط کاریابی در منطقه ما 23
- و) ارتباط دور با ربا 24
- ز) امور بانکی دیگر 25
- اشاره 25
- جمع بندی پرسش ها 25
- اول 26
- دوم 28
- سوم 32
- چهارم: حل مشکل ربا در اسلام 34
- مقدمه دوم 36
- نگاهی گذرا به احکام بانک ها در پرتو بررسی فقه اسلامی 45
- اشاره 47
- جای گزین اول - عقد مضاربه 47
- مسئله «تجاره عن تراض» 55
- تقسیم سود بین مالک (صاحب سرمایه) و عامل (صاحب کار) در عقد مضاربه 57
- تقسیم سود 57
- نتیجه گیری 74
- 1 - سامان دهی بدهی های راکد 76
- وصول مبلغ چک ها 80
- اشاره 93
- حواله دادن به غیر بستانکار 96
- اشاره 97
- سفته های صوری 101
- پذیرش اسناد بازرگانی از سوی بانک 109
- کفالت یا ضمانت نامه بانکی سه طرف دارد: 111
- کارمزد ضمانت نامه 118
- مراجعه بانک به پیمان کار 118
- اشاره 122
- حالت اول 127
- حالت دوم 129
- حالت سوم 131
- حالت چهارم 132
- حالت پنجم 139
- حالت ششم 140
- حالت هفتم 141
- حالت هشتم 141
- اشاره 143
- دریافت کارمزد در صورت موجودی داشتن مشتری در بانک 143
- دریافت کارمزد در صورت موجودی نداشتن مشتری در بانک 144
- انواع سپرده های بانکی 162
- کارت اعتباری به سه طرف وابسته است: 169
- اشاره 169
- نوع دوم - کارت اعتباری معمولی CREDIT C D 171
- نوع اول: کارت اعتباری نقدی یا بدهکار DEBIT C D 171
- نوع سوم - کارت اعتباری قرضی 172
- صورت دوم: قبول حواله 174
- اشاره 174
- صورت اول: ضمانت قراردادی 174
- 1- رابطه بین صادرکننده کارت اعتباری و دارنده آن 174
- 2- رابطه بین دارنده کارت و فروشنده 176
- 3- رابطه بین فروشنده و صادرکننده کارت 177
- اشاره 177
- نتیجه مباحث مربوط به کارت های اعتباری 186
- شرکت سهامی 189
- تعریف سهام 189
- نوع دوم - شرکت سهامی حرام یا مخلوط به حرام 190
- نوع سوم - شرکت سهامی حلال بدون تقیّد به حلال 190
- دیدگاه شرعی درباره مشارکت در شرکت های سهامی 190
- انواع شرکت سهامی 190
- نوع اول - شرکت سهامی حلال 190
- جمع بندی 195
- بازار منظم (بورس) 197
- اشاره 197
- بازار نامنظم (فرابورس) 197
- روش اول - معامله به صورت عاجل 200
- معامله سهام در نوع اول از شرکت های سهامی 200
- اشاره 200
- روش دوم - معامله به صورت پیش فروش 200
- روش سوم - معامله به صورت نسیه 201
- روش چهارم - معامله به صورت مؤجل 201
- روش پنجم - تفاوت قیمت در صورت خرید نقدی و نسیه ای 203
- روش ششم - خرید و فروش به صورت پرداخت تمام یا بخشی از قیمت 203
- روش هفتم - فروش استقراضی 205
- روش نهم - فروش قبل از قبض 207
- روش هشتم - فروش بلندمدت 207
- معامله سهام در نوع دوم از شرکت های سهامی 209
- معامله سهام در نوع سوم از شرکت های سهامی 210
- اشاره 216
- حکم شرعی سهیم شدن در این شرکت ها 216
- حکم داد و ستد با سهام این شرکت ها به عنوان کالا از نگاه شرعی 219
- اوراق قرضه و انواع آن 223
- تعریف اوراق قرضه 223
- تفاوت های اوراق قرضه و سهام 223
- شباهت ها اوراق قرضه و سهام 223
- خرید و فروش اوراق قرضه 224
- خلاصه مطلب 226
- اشاره 226
- الف) در اوراق حکومتی 227
- ج) در اوراق قرضه (مضاربه) 228
- ب) در اوراق شرکت های خصوصی 228
- 1 - پول های طلا و نقره 230
- 2 - پول های رایج (اسکناس ها) 230
- 3 - کالا 232
- 4 - غلّه (طعام) 234
- اشاره 241
- شرط های صحت قرارداد اختیار 243
- حکم شرعی خرید اختیار ارز خارجی 246
- اشاره 246
- اشاره 248
- احکام فقهی قراردادهای آتی 251
- خلاصه بحث 256
- 1 - ربا 257
- 2 - وام ها و سپرده ها 258
- اشاره 258
- اشاره 259
- 3 - سپرده های بانکی 259
- توضیح چند مورد 259
- پرسش 2: این نیت دربردارنده چه معنایی است ؟ 260
- پرسش 1: آیا برای مسلمان جایز است که به عنوان سپرده گذار از بانکی که صاحبش مسلمان نیست، ربا بگیرد؟ 260
- اشاره 261
- پرسش 3: اگر صاحب بانک مسلمان باشد و بانک خصوصی باشد نه دولتی و نه نیمه خصوصی (مشترک بین خصوصی و دولتی)، آیا جایز است سپرده گذار سود پولش را بدون شرط بگیرد؟ 261
- پرسش 4: آیا مسلمان مجاز است از بانک های غیر اسلامی وام بگیرد و آن گاه برای وام و قرضی که گرفته است، به بانک سود پرداخت کند؟ 261
- 4 - قرض (وام) های بانکی 261
- پرسش 5: آیا ممکن است نیت استنقاذ را تشریح کنید؟ 261
- پرسش 7: اگر صاحب بانک مسلمان باشد و ما نتوانیم آن مال را به عنوان استنقاذ دریافت کنیم، چاره ای وجود دارد؟ 262
- 5 - اوراق قرضه 262
- پرسش 6: اگر شخصی مالی را با هدف سرمایه گذاری از بانک های غیر اسلامی به نیت استنقاذ بگیرد و نه به نیت قرض، حکمش چیست ؟ آیا جایز است در حالی که ضرورتی ندارد آن قرض را به نیت استنقاذ دریافت کند؟ 262
- 6 - سهام 266
- اشاره 266
- درآمدهای توزیع شده 270
- انواع سهام 271
- 7 - شاخص ها 272
- 8 - قراردادهای مشتق 273
- قراردادهای آتی 273
- اشاره 273
- نوع اول - پوشش ریسک سرمایه گذاری 274
- کارکرد قراردادهای آتی در انواع قراردادها 274
- اشاره 275
- نوع دوم - سرمایه گذار (مضارب) یا معامله گر حرفه ای 275
- نوع سوم - بازارساز 275
- تحویل پول یا کالا 277
- قراردادهای مالی آتی و قراردادهای مالی اختیار معامله 278
- نوع اول - مبادله سهام 280
- اشاره 280
- انواع مبادله 280
- 9 - مبادلات 280
- نوع دوم - مبادله ربوی 282
- انواع ربا 283
- نوع دوم - ربای متغیر 283
- اشاره 283
- نوع اول - ربای ثابت 283
- نوع سوم - پیش فروش اعتباری 284
- 10 - قراردادهای اختیار معامله 286
- اشاره 286
- وانیلی 286
- سرمایه گذار 288
- مضارب (بورس بازان) 290
- بازارساز 291
- الف) قراردادهای اختیار باینری یا دودیی 292
- اشاره 292
- قراردادهای اختیار مرکب، مشتقات مرکب و تحولات جدید 292
- ب) قراردادهای اختیارات سپتوم یا حاجزی 293
- ه -) حساسیت مبادله 296
- 11 - بانک های اسلامی 300
- 12 - کار در بانک ها 301
مقدمه مترجم
نگاهی به اندیشه اقتصادی آیت الله فیاض
اسلام در کنار مسائل عبادی به مسائل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی و نیز در ضمن مسائل اخروی، به مسائل دنیوی توجه دارد. به عبارت دیگر، اسلام هم زمان به نیازهای مادی و معنوی انسان توجه کرده و برنامه های مفصل و کاملی برای برآورده شدن آن ها ارائه داده است.
اقتصاد یکی از مسائل مهم در اسلام می باشد، ویژگی های خاص خود را دارد و با اقتصاد رایج در دنیا مانند نظام اقتصاد سرمایه داری و نظام اقتصاد سوسیالیستی متفاوت است. آیت الله فیاض در همین زمینه می نویسد:
اگر کسی از مبانی اقتصاد اسلامی اطلاع پیدا کند، آن را به عنوان یک مکتب اقتصادی مستقل از نظر ویژگی ها و اعتدال می یابد که در مقابل اقتصاد سرمایه داری و سوسیالیستی قرار می گیرد و از لحاظ روحی و شکلی با آن دو مکتب اقتصادی متفاوت است. اقتصاد سرمایه داری بر مبنای مالکیت فردی استوار است و مالکیت عمومی یعنی مالکیت دولت را به جز در موارد استثنایی نمی پذیرد.