فرهنگ تعلیم و تربیت اسلامی صفحه 134

واقع نمی شود(و به پستی نمی گراید).

نکتۀ لازم به ذکر اینست که اولیای گرامی باید افراد متعلّم و متربّی را از برنامه های اجتماعی و آیین و سنن اجتماعی - چه خرافی و غیر آن آگاه سازند تا به عوامل اصلاحی اجتماعی آشنا شده و از آن پیروی نمایند و از روش ها و سنّتهای غلط اجتماعی دوری جسته، در اندیشۀ از بین بردن آن باشند.

والدین و معلّمین در عین این که باید کودکان و دانش آموزان را در گرفتن دوست و ارتباط با همسالان آزاد بگذارند، باید مراقب آنان در نحوۀ رفتار و ارتباط با دیگران باشند؛ از بازی و چگونگی درس خواندن آنها مطّلع گردند، چون همنشینی با اشخاص در تربیت شخص بسیار مؤثر است. ارتباط با دیگران در مدرسه و کوچه و مجالس در نحوۀ سخن گفتن، رفتار و شخصیّت، و در طرز فکر شخص بسیار مؤثّر است. اگر محیط اجتماعی(مدرسه، سینما، بازار، خیابان، کوچه، پارک و...) آلوده و فاسد باشد، اثرات نامطلوبی در افراد - بخصوص کسانی که از اراده قوی برخوردار نیستند - خواهد گذاشت. و کودکان به اراده ای قوی دست نیافته اند که بتوانند در برابر هرنوع فسادی مقاومت کنند؛ بلکه گاهی بطور کلّی توجه به فساد ندارند؛ بر این اساس باید آنها را از معاشرت با افراد پست و فاسد منع کرد.

حضرت علی علیه السّلام فرمود: «لا تصحب الشّریر فإنّ طبعک یسرق من طبعه شرّا و أنت لا تعلم(1)»؛ از مصاحبت با مردم شریر و فاسد بپرهیز که طبیعت تو بطور ناآگاه، بدی و ناپاکی را از طبع منحرف او می دزدد و تو از آن بی خبری.

محیط و شخصیّت

انسان از حقیقتی به نام نفس انسانی برخوردار می باشد و شخصیّت، بیانگر ساخته شدن آن حقیقت است؛ بعبارت دیگر، شخصیّت، همان هویّتی است که انسان دارد. صفات ارثی، حالات، عادات، استعدادها، افکار و عقاید، حرکات و افعال، ظاهرکنندۀ شخصیت هستند؛ بلکه مجموعۀ اینها هویّت انسان را تشکیل میدهند.