- اشاره 1
- 1- مفهوم تعلیم و تربیت 1
- تعلیم 2
- تربیت 4
- تزکیه چیست ؟ 6
- موضع تزکیه در تعلیم و تربیت 8
- برتری تزکیه بر تعلیم 11
- 2- اهمیّت و ضرورت تعلیم و تربیت 13
- اشاره 13
- مقصود از ضرورت 14
- اهمیت و ضرورت تعلیم و تربیت در قرآن و روایات 16
- 3- موضوع تعلیم و تربیت 24
- اشاره 24
- مقدمه 25
- آیا انسان قابلیّت تعلیم و تربیت را دارد؟ 27
- فطرت توحیدی و الهی در انسان 28
- انسان موجودی مختار 30
- تکامل انسان در پرتو اختیار 31
- اشاره 36
- 4- هدف تعلیم و تربیت 36
- مقدمه 37
- تعریف هدف 37
- هدف از تعلیم و تربیت 38
- هدف نهایی و برتر تعلیم و تربیت 39
- مقام قرب الهی 42
- آثار قرب به خدا 43
- 5- آیا تعلیم و تربیت بار ارزشی دارد؟ 47
- اشاره 47
- تعریف ارزش 48
- ارزش از دیدگاه علمی 48
- ارزش از دیدگاه فلسفی 49
- ارزش اقتصادی 50
- ذهنی بودن ارزش 50
- ارزش اخلاقی 51
- جستجو در انسان 51
- 6- تعلیم و تربیت و وراثت 1 58
- اشاره 58
- قواعد کلّی در طبیعت 59
- انسان از شمول قوانین مزبور خارج نیست 60
- اتحاد روح و بدن 61
- عوامل وراثت 62
- اجتناب از بعضی وصلتها 68
- دوران بارداری 70
- 7- تعلیم و تربیت و وراثت 2 73
- اشاره 73
- دورانهای مهّم رشد 74
- رشد چیست؟ 74
- مراحل رشد 74
- دورۀ کودکی(از شیرخوارگی تا 7 سالگی) 75
- دوران جنینی 75
- دوران طفولیت 80
- مرحلۀ نوجوانی( 14 سالگی تا 21 سالگی) 83
- مرحله جوانی 86
- اشاره 90
- 8- تعلیم و تربیت و محیط 90
- محیط چیست ؟ 91
- مقدمه 91
- محیط و تمایلات 94
- کودک و محیط 94
- پدر و مادر و عواطف کودک 96
- کودک و خانواده 96
- پدر و مادر و مراقبت از کودک 102
- مراقبت جسمی 104
- مراقبت روحی 105
- 9- تعلیم و تربیت و مدرسه 110
- اشاره 110
- تعریف مدرسه 111
- رسالت و مسؤولیت معلّم در محیط مدرسه 112
- مسؤولیت معلّم در برابر دانش آموز 115
- وظیفۀ دانش آموز در برابر معلّم، مکتب و جامعه 118
- نقش خانواده در مدرسه 124
- نقش مدرسه در خانواده 126
- هماهنگی بین مدرسه و خانواده 128
- 10- تعلیم و تربیت و محیط اجتماعی 130
- اشاره 130
- مقدمه 131
- محیط و شخصیّت 134
- محیط و عادت 138
- اشاره 144
- 11- تعلیم و تربیت و اخلاق 144
- اخلاق چیست ؟ 145
- موضوع اخلاق 145
- نفس انسانی 146
- ملاک ارزش اخلاقی 148
- اشاره 149
- نکتۀ اوّل 149
- چند نکته 149
- نکتۀ سوّم 151
- نکتۀ دوّم 151
- نکتۀ چهارم 152
- تأثیر تعلیم و تربیت در اخلاق 155
- اشاره 160
- 12- تعلیم و تربیت و نفس 160
- هدف از معرفت نفس 161
- بحثی کوتاه در شناخت نفس 161
- طریق اصلاح نفس 165
- عبادت، یا راه تقرّب به خدا 168
- 13- تعلیم و تربیت و جهاد 171
- اشاره 171
- فلسفۀ وجود ارتش 172
- تعلیم و تربیت ارتش 175
- تعلیم و تربیت جنگی 178
- آموزش اسلحه 179
- آموزش تاکتیکهای جنگی 180
- آموزش کسب اطلاعات از دشمن 182
- تأثیر تعلیم و تربیت در جهاد 183
- فلسفۀ جهاد 187
- 14- تعلیم و تربیت و اقتصاد 191
- اشاره 191
- مفهوم اقتصاد 192
- هدف اسلام از به وجود آوردن روش اقتصادی 193
- نقش تعلیم و تربیت در اقتصاد 194
- تأثیر تعلیم و تربیت بر اقتصاد 197
- چند نکته 199
- بهترین سرمایه گذاری برای تعلیم و تربیت 201
- فقر اقتصادی و تأثیر آن در تعلیم و تربیت 205
- اشاره 209
- 15- تعلیم و تربیت و فرهنگ 209
- فرهنگ در لغت و اصطلاح 210
- فرهنگ اسلامی 211
- تعلیم و تربیت و میراثهای فرهنگی 213
- نقش تعلیم و تربیت در توسعۀ فرهنگ 218
- 16- تعلیم و تربیت و سیاست 223
- اشاره 223
- هدف در سیاست اسلامی(الهی) 224
- تعریف سیاست 224
- شروع رشد سیاسی 226
- نقش تربیت در تشکیل حکومت 228
- نگاهی چند 229
- چه اشخاصی می توانند حاکم شوند؟ 233
- نقش حکومت در تربیت 233
- وظایف حاکم و زمامدار 235
- آراستن مردم به زیورهای اخلاقی 236
- پیراستن بدیها از جامعه 237
- 17- تعلیم و تربیت و کارگزاران 240
- اشاره 240
- مقدمه 241
- جایگاه کارگزاران در نظام حاکم 241
- جایگاه خاص کارگزاران در نظام اسلامی 242
- نقش کارگزاران در اصلاح جامعه 243
- روش تربیت کارگزاران 251
- آموزش عام اخلاقی تربیتی 251
- آموزش خاص اخلاقی تربیتی 252
- آموزش خاص مسائل اداری 253
- چه کسی مسئول تربیت کارگزاران است ؟ 254
- اشاره 256
- 18- تعلیم و تربیت و زن 256
- مقدّمه: 257
- موقعیت تکوینی زن 257
- بیان یک قانون 257
- مسئولیت زن در برابر خود 260
- مسئولیت تربیتی اخلاقی زن قبل از ازدواج 260
- مسئولیت در برابر دیگران 262
- مسئولیت تربیتی اخلاقی زن هنگام ازدواج 263
- اولین وظیفه 266
- حسن تبعّل 267
- دومین وظیفه زن 272
- وظیفه زن در ساختار کودک 272
- تغذیه حلال 273
- اشاره 275
- 19- تعلیم و تربیت و بلوغ 275
- مفهوم بلوغ 276
- مقدمه 276
- بهره گیری از بلوغ 277
- بلوغ فکری و علمی 281
- بلوغ در شخصیت انسانی 286
- چگونگی وصول به بلوغ شخصیت انسانی 286
- بلوغ جنسی 289
- بلوغ اقتصادی 293
- بلوغ سیاسی 296
- اشاره 299
- 20- تعلیم و تربیت وظیفه ای همگانی 299
- حقیقت وظیفه چیست ؟ 300
- مقدمه: 300
- منظور از همگان چه کسانی هستند؟ 302
- اهمیت تعلیم و تربیت برای خود 305
- تعلیم و تربیت برای خود 305
- بعد فردی و تربیت برای خود 306
- بعد اجتماعی تعلیم و تربیت برای خود 309
- سخنی مشترک در مورد وظیفه گروههای فوق 311
- تعلیم و تربیت برای همه 311
- مسؤولیت برنامه ریزی در امر تعلیم و تربیت برای همه 313
- مسؤولیت گروه فراهم آورنده امکانات مادّی 316
- گروهی که باید بیاموزند 319
- گروهی که توانایی آموزش دادن را دارند 319
- فهرست 320
و عطوفت به او کرد، و پس از آن چند آیه از قرآن مبنی بر حسن خلق و عفو و اغماض قرائت کرد، به او فرمود: «ما برای هرنوع خدمت و کمک به تو آماده ایم.» آنگاه از او پرسید: آیا از اهل شامی؟ جواب داد: آری. فرمود: «من با این خلق وخوی سابقه دارم، و سرچشمۀ آن را می دانم». پس از آن فرمود: «تو در شهر ما غریبی، اگر احتیاجی داری حاضریم به تو کمک دهیم، حاضریم تو را بپوشانیم، حاضریم به تو پول بدهیم». مرد شامی که منتظر بود با عکس العمل شدیدی روبرو شود، و هرگز گمان نمی کرد با یک همچو گذشت و اغماضی مواجه شود، چنان منقلب شد که گفت: «آرزو داشتم در آن وقت زمین شکافته می شد و من فرو می رفتم، و این چنین نشناخته و نسنجیده گستاخی نمی کردم. تا آن ساعت، در همۀ روی زمین کسی از حسین و پدرش پیش من مغبوضتر نبود، و از این ساعت، برعکس، کسی نزد من از او و پدرش محبوبتر نیست(1)».
با توجّه به آنچه گذشت، متوجه شدیم که تعلیم و تربیت مثبت، اخلاق حسنه به وجود می آورد و انسان را متّصف به مکارم اخلاق می گرداند. و با تغییر در نفس، از انسان بی ایمان، انسانی مؤمن و پاک، و از موجودی ضعیف، موجودی شجاع می سازد و کودک نورس را به مدارج عالی کمال می رساند.
1- (1) . داستان راستان، ج 1، ص 30