فرهنگ تعلیم و تربیت اسلامی صفحه 168

پرداختی، در رحمت و لطف و توجّه مخصوص پروردگار متعال را به روی خود باز کرده مشمول آمرزش و مهربانی حق قرار خواهی گرفت(1)»

اکنون که تنها راه اصلاح نفس و سعادت و خوشبختی، پر کشیدن به سوی حق است، و معرفت حضوری و شهودی به حق در اثر عبادت و اطاعت خدا حاصل می شود و حضرات معصومین علیهم السّلام این راه را به ما معرّفی فرموده اند، به طور اختصار، بحثی راجع به عبادت به میان می آوریم.

عبادت، یا راه تقرّب به خدا

سخن در مورد عبادت را با این آیۀ مبارکه آغاز می کنیم که مردم را به ستایش خالق و رب دعوت می کند.

«یا أَیُّهَا النّاسُ اعْبُدُوا رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ وَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ»؛ (2) ای مردم! به ستایش و عبادت صاحب اختیار خودتان که خالق شما و پیشینیان است، روی آورید شاید که پرهیزگار شوید.

«عبادت» از«عبد» گرفته شده و«عبد» به معنی«مملوک» است و عبادت آنست که انسانی که در مقام تکوین، عبد و مملوک خدا است بکوشد تا در مقام تشریع نیز مهر مملوکیّت را بر نفس خویش بزند و او را به عنوان مالک مطلق بر خویش و شؤون خویش بپذیرد.

علاّمه طباطبایی در این مورد می فرماید: «ألعباده هی نصب العبد نفسه فی مقام المملوکیّه لربه(3)»؛ عبادت، عبارت است از قرار دادن نفسش را در مقام مملوکیت برای پروردگارش.

و آنچنانکه از آیۀ فوق استفاده می شود، عبادت و ستایش به خاطر پرکردن نقص وجودی انسان است؛ نقص وجودی را کسی برطرف می کند که خود، دهندۀ وجود و

1- (1) . مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه، ترجمه و شرح حسن مصطفوی، ص 361
2- (2) . سورۀ بقره، آیۀ 21
3- (3) . تفسیر المیزان، ج 1، ص 22، طبع آخوندی