- اشاره 1
- 1- مفهوم تعلیم و تربیت 1
- تعلیم 2
- تربیت 4
- تزکیه چیست ؟ 6
- موضع تزکیه در تعلیم و تربیت 8
- برتری تزکیه بر تعلیم 11
- 2- اهمیّت و ضرورت تعلیم و تربیت 13
- اشاره 13
- مقصود از ضرورت 14
- اهمیت و ضرورت تعلیم و تربیت در قرآن و روایات 16
- اشاره 24
- 3- موضوع تعلیم و تربیت 24
- مقدمه 25
- آیا انسان قابلیّت تعلیم و تربیت را دارد؟ 27
- فطرت توحیدی و الهی در انسان 28
- انسان موجودی مختار 30
- تکامل انسان در پرتو اختیار 31
- اشاره 36
- 4- هدف تعلیم و تربیت 36
- مقدمه 37
- تعریف هدف 37
- هدف از تعلیم و تربیت 38
- هدف نهایی و برتر تعلیم و تربیت 39
- مقام قرب الهی 42
- آثار قرب به خدا 43
- 5- آیا تعلیم و تربیت بار ارزشی دارد؟ 47
- اشاره 47
- ارزش از دیدگاه علمی 48
- تعریف ارزش 48
- ارزش از دیدگاه فلسفی 49
- ذهنی بودن ارزش 50
- ارزش اقتصادی 50
- جستجو در انسان 51
- ارزش اخلاقی 51
- 6- تعلیم و تربیت و وراثت 1 58
- اشاره 58
- قواعد کلّی در طبیعت 59
- انسان از شمول قوانین مزبور خارج نیست 60
- اتحاد روح و بدن 61
- عوامل وراثت 62
- اجتناب از بعضی وصلتها 68
- دوران بارداری 70
- 7- تعلیم و تربیت و وراثت 2 73
- اشاره 73
- دورانهای مهّم رشد 74
- رشد چیست؟ 74
- مراحل رشد 74
- دورۀ کودکی(از شیرخوارگی تا 7 سالگی) 75
- دوران جنینی 75
- دوران طفولیت 80
- مرحلۀ نوجوانی( 14 سالگی تا 21 سالگی) 83
- مرحله جوانی 86
- 8- تعلیم و تربیت و محیط 90
- اشاره 90
- محیط چیست ؟ 91
- مقدمه 91
- کودک و محیط 94
- محیط و تمایلات 94
- پدر و مادر و عواطف کودک 96
- کودک و خانواده 96
- پدر و مادر و مراقبت از کودک 102
- مراقبت جسمی 104
- مراقبت روحی 105
- 9- تعلیم و تربیت و مدرسه 110
- اشاره 110
- تعریف مدرسه 111
- رسالت و مسؤولیت معلّم در محیط مدرسه 112
- مسؤولیت معلّم در برابر دانش آموز 115
- وظیفۀ دانش آموز در برابر معلّم، مکتب و جامعه 118
- نقش خانواده در مدرسه 124
- نقش مدرسه در خانواده 126
- هماهنگی بین مدرسه و خانواده 128
- 10- تعلیم و تربیت و محیط اجتماعی 130
- اشاره 130
- مقدمه 131
- محیط و شخصیّت 134
- محیط و عادت 138
- اشاره 144
- 11- تعلیم و تربیت و اخلاق 144
- اخلاق چیست ؟ 145
- موضوع اخلاق 145
- نفس انسانی 146
- ملاک ارزش اخلاقی 148
- اشاره 149
- نکتۀ اوّل 149
- چند نکته 149
- نکتۀ سوّم 151
- نکتۀ دوّم 151
- نکتۀ چهارم 152
- تأثیر تعلیم و تربیت در اخلاق 155
- اشاره 160
- 12- تعلیم و تربیت و نفس 160
- هدف از معرفت نفس 161
- بحثی کوتاه در شناخت نفس 161
- طریق اصلاح نفس 165
- عبادت، یا راه تقرّب به خدا 168
- 13- تعلیم و تربیت و جهاد 171
- اشاره 171
- فلسفۀ وجود ارتش 172
- تعلیم و تربیت ارتش 175
- تعلیم و تربیت جنگی 178
- آموزش اسلحه 179
- آموزش تاکتیکهای جنگی 180
- آموزش کسب اطلاعات از دشمن 182
- تأثیر تعلیم و تربیت در جهاد 183
- فلسفۀ جهاد 187
- اشاره 191
- 14- تعلیم و تربیت و اقتصاد 191
- مفهوم اقتصاد 192
- هدف اسلام از به وجود آوردن روش اقتصادی 193
- نقش تعلیم و تربیت در اقتصاد 194
- تأثیر تعلیم و تربیت بر اقتصاد 197
- چند نکته 199
- بهترین سرمایه گذاری برای تعلیم و تربیت 201
- فقر اقتصادی و تأثیر آن در تعلیم و تربیت 205
- اشاره 209
- 15- تعلیم و تربیت و فرهنگ 209
- فرهنگ در لغت و اصطلاح 210
- فرهنگ اسلامی 211
- تعلیم و تربیت و میراثهای فرهنگی 213
- نقش تعلیم و تربیت در توسعۀ فرهنگ 218
- اشاره 223
- 16- تعلیم و تربیت و سیاست 223
- هدف در سیاست اسلامی(الهی) 224
- تعریف سیاست 224
- شروع رشد سیاسی 226
- نقش تربیت در تشکیل حکومت 228
- نگاهی چند 229
- چه اشخاصی می توانند حاکم شوند؟ 233
- نقش حکومت در تربیت 233
- وظایف حاکم و زمامدار 235
- آراستن مردم به زیورهای اخلاقی 236
- پیراستن بدیها از جامعه 237
- 17- تعلیم و تربیت و کارگزاران 240
- اشاره 240
- مقدمه 241
- جایگاه کارگزاران در نظام حاکم 241
- جایگاه خاص کارگزاران در نظام اسلامی 242
- نقش کارگزاران در اصلاح جامعه 243
- روش تربیت کارگزاران 251
- آموزش عام اخلاقی تربیتی 251
- آموزش خاص اخلاقی تربیتی 252
- آموزش خاص مسائل اداری 253
- چه کسی مسئول تربیت کارگزاران است ؟ 254
- اشاره 256
- 18- تعلیم و تربیت و زن 256
- موقعیت تکوینی زن 257
- مقدّمه: 257
- بیان یک قانون 257
- مسئولیت زن در برابر خود 260
- مسئولیت تربیتی اخلاقی زن قبل از ازدواج 260
- مسئولیت در برابر دیگران 262
- مسئولیت تربیتی اخلاقی زن هنگام ازدواج 263
- اولین وظیفه 266
- حسن تبعّل 267
- دومین وظیفه زن 272
- وظیفه زن در ساختار کودک 272
- تغذیه حلال 273
- اشاره 275
- 19- تعلیم و تربیت و بلوغ 275
- مفهوم بلوغ 276
- مقدمه 276
- بهره گیری از بلوغ 277
- بلوغ فکری و علمی 281
- بلوغ در شخصیت انسانی 286
- چگونگی وصول به بلوغ شخصیت انسانی 286
- بلوغ جنسی 289
- بلوغ اقتصادی 293
- بلوغ سیاسی 296
- اشاره 299
- 20- تعلیم و تربیت وظیفه ای همگانی 299
- حقیقت وظیفه چیست ؟ 300
- مقدمه: 300
- منظور از همگان چه کسانی هستند؟ 302
- اهمیت تعلیم و تربیت برای خود 305
- تعلیم و تربیت برای خود 305
- بعد فردی و تربیت برای خود 306
- بعد اجتماعی تعلیم و تربیت برای خود 309
- تعلیم و تربیت برای همه 311
- سخنی مشترک در مورد وظیفه گروههای فوق 311
- مسؤولیت برنامه ریزی در امر تعلیم و تربیت برای همه 313
- مسؤولیت گروه فراهم آورنده امکانات مادّی 316
- گروهی که باید بیاموزند 319
- گروهی که توانایی آموزش دادن را دارند 319
- فهرست 320
برایشان دعای خیر نمایند و از دیدنشان خوشحال شوند و آنگاه که به دیار حق و جاوید مکان گیرند برای آنان طلب آمرزش کنند و بر مفارقت شما اشک بریزند.
امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود: خالطوا النّاس مخالطه ان متّم معها بکوا علیکم و ان عشتم حنّوا الیکم: با مردم چنان آمیزش و رفتار نمائید که اگر در آن حال مردید (مفارقت و جدائی) بر شما بگریند، و اگر زنده ماندید خواهان معاشرت با شما باشند.(1)
روش تربیت کارگزاران
جایگاه خاص کارگزاران در نظام اسلامی معرّف هدف و مقصود از تربیت آنهاست.
کارگزاران علاوه بر انجام مسئولیت قانونی و خدمت به اجتماع باید پشتیبان فرهنگ اسلامی نظام باشند و این وقتی ممکن است که از اخلاق اسلامی برخوردار باشند.
بنابراین کیفیت تربیتی کارگزاران براساس جایگاه خاص آنها در حکومت اسلامی تعیین می شود. تربیت نه فقط برای تهیّه انجام مسئولیت اجتماعی و کسب معیشت مادّی بلکه تربیت برای رسیدن به مقام قرب الهی در شعاع انجام وظیفه و تحقق بخشیدن به جامعه ایده ال الهی انسانی است. روشی که برای تربیت کارگزاران در نظام اسلامی اتّخاذ می شود، باید به گونه ای باشد که به استعدادها ظهور فعلی بخشیده و آنها را در مسیر اللّه هدایت کند. و این در صورتی است که تربیت، رنگ فضیلت داشته باشد. و به عبارت دیگر تربیت همراه با تعهّد انسانی و الهی باشد. برای این منظور سه نوع آموزش لازم است:
1 - آموزش عام اخلاقی تربیتی. 2 - آموزش خاص اخلاقی تربیتی.
3 - آموزش خاص اداری. به توضیح این سه نوع آموزش اشاره می کنیم.
آموزش عام اخلاقی تربیتی
منظور از این قسم آموزش اینست که شخص قبل از اینکه کارگزار نظام باشد، به عنوان انسان بلکه به عنوان یک مسلمان موظّف به پرورش استعدادها در ابعاد
1- (1) - نهج البلاغه فیض الاسلام، حکمت 9 ص 1092