فرهنگ تعلیم و تربیت اسلامی صفحه 27

و پیشوایان معصوم علیهم السّلام فرموده اند: «کسی که نفسش را در خوشی ها و عیش هایش آزاد گذارد، بدبخت شده و از حقیقت دور می ماند(1)».

و: «کسی که نفسش را به کوشش و تلاش در راه اصلاح آن وادارد سعادتمند می شود(2)».

و: «کسی که نفسش را به حال خود رها سازد و در اصلاح آن مسامحه ورزد، زیان می کند(3)».

آیا انسان قابلیّت تعلیم و تربیت را دارد؟

ممکن است کسی شایستگی و قابلیت انسان برای تعلیم و تربیت را منکر شود و بگوید: وجود انسان را شهوات گوناگون، طمع، حرص، درنده خویی و شیطنت و.... احاطه کرده، و انسان در ظلمات مادّیّت، جهل و خودپرستی و.... اسیر است و این همه مانع رسیدن او به نور و هدایت می شود؛ پس، چگونه می تواند تربیت یابد و هدایت پذیرد؟

پاسخ آن است که هرچند در انسان غرایز حیوانی وجود دارد، و رذایل از غرایز حیوانی او سرچشمه می گیرد؛ امّا فطرت توحیدی و شعله عشق الهی و چراغ فروزان عقل و آگاهی نیز در وجود انسان شعله ور است؛ و اگر برخی چون فرعون ها و نمرودها و معاویه ها و یزیدها و پیروان آنان به فطرت الهی خود پشت کرده و خود را در ظلمت گمراهی ها و خواسته های حیوانی به هلاکت ابدی دچار ساخته اند، دلیل عدم قابلیّت انسان برای پذیرش تربیت و هدایت نمی شود. چرا که در مقابل، پیامبران بزرگوار و پیروان ایشان - که در مکتب وحی تربیت یافته اند - نیز وجود دارند که به قلّه های رفیع انسانیّت و هدایت رسیده و نمونه های انسان کامل و الهی را در برابر بشریّت به نمایش گذاشته اند. وجود چنان انسانهای الهی و ارجمند، برترین دلیل قابلیت انسان

1- (1) . شرح غرر، ج 2، ص 556.
2- (2) . شرح غرر، ج 5، ص 258.
3- (3) . شرح غرر، ج 5، ص 166.