فرهنگ تعلیم و تربیت اسلامی صفحه 286

بلوغ در شخصیت انسانی

انسان در بدو تولّد از هیچ نوع شخصیت فعلی برخوردار نیست، هرچند در ضمیر او زمینۀ نوعی از شخصیت وجود دارد. زمینه ای که معلول نحوه خلقت انسان است.

شخصیت پدیده ای است که در اثر دو عامل تکوینی و ارادی ظهور فعلی پیدا می کند.

منظور از عامل تکوینی شرایط درونی و روحی انسان است که همراه با او تولّد یافته و عامل ارادی همان تعلیم، تربیت و اثرپذیری است که از محیط زندگی اش می تواند داشته باشد. اگر استعدادها و خلقیات بالقوّه در شعاع تعلیم و تربیت صحیح و مناسب با شأن انسانی ظهور فعلی پیدا کنند، شخصیت انسانی تحقق می یابد و چنانچه در پرتو تعلیم و تربیت خارج از شؤون انسانی باشد، شخصیت غیر انسانی را پدید خواهد آورد.

بنابراین شخصیت، نفس آن استعدادها و خلقیات نیست، چنانکه نفس تعلیم و تربیت نیست بلکه محصول و نتیجه آنهاست. محصولی که تعیین کننده نحوه رفتار، گفتار و افکار آدمی است. بلوغ شخصیت زمانی است که این محصول رشد لازم را جهت آشکار ساختن خود و آیه و نشانه نفس شدن پیدا کرده باشد رشد لازم به این معنا که غالب گفتار، رفتار و افکار از آن ناشی شود.

انسان خواسته و یا ناخواسته با تأثیراتی که از محیط می گیرد و با توجه به عوامل فوق نوعی از شخصیت را پیدا خواهد کرد. و گریز از تهی بودن از شخصیت غیر ممکن است.

به همین جهت آنچه مهم است، پیداکردن بلوغ شخصیت انسانی است.

شخصیت انسانی عالی ترین عامل و بلکه عامل اصلی در خوب عمل کردن، اندیشیدن و چگونه گفتن است. اطمینان بنفس، آرامش روانی، تحمّل رنجها و گرفتاریها در حوادث، بزرگواری، عزّت نفس، خود را به گناه نیالودن، جلب صفات انسانی و نفی زشتیها و... معلول داشتن شخصیت انسانی است رسیدن به بلوغ شخصیت انسانی، ارادی و آگاهانه است. در محدود این مقال به کیفیت نایل شدن به آن اشاره می کنیم.

چگونگی وصول به بلوغ شخصیت انسانی

چه برنامه ای را بکار گیریم تا شخصیت انسانی پیدا کرده و به رشد لازم آن نایل