فرهنگ تعلیم و تربیت اسلامی صفحه 296

دیدگاه اخلاق دینی چنین شخصی به جهت خروج از دایره عقل و شرع فاسق و فاسد است.

بلوغ سیاسی

تعلیم و تربیت در نظام الهی، تعلیم و تربیتی همه جانبه است. به این معنا که در کنار رشد فکری و علمی و شخصیتی باید بینش اقتصادی و سیاسی را تا حدّ بلوغ آنها به افراد جامعه بیاموزند. و در جنبه اقتصادی، نحوه تولید، کیفیت تجارت و کسب سود و درآمد، چگونه مصرف کردن، راههای حلال و حرام و ترغیب به تولید، کسب و مصرف حلال را به مردم آموزش دهند و پرورش لازم را به جهت وجود اقتصادی سالم و مستقل دور از نظرهای حیوانی به افراد جامعه بدهند. و در بعد سیاسی، مردم را به موازین عدالت، تعاون در اداره مملکت، عوامل استقلال و سربلندی یک ملّت و آفات سیاست صحیح و... آگاه کنند. رشد فکری و شخصیتی با داشتن بینشی صحیح در اقتصاد و سیاست حرکتی انسانی را در جهت آرمانهای معنوی فردی و اجتماعی می آفریند، و سبب می شود که افراد جامعه در برخوردهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی نوع دوستی و منافع عمومی، اخلاقی انسانی و الهی را در نظر داشته باشند.

آموزش برای ایجاد بلوغ سیاسی در ملّت بخصوص کارگزاران دولتی یک ضرورت است. البته منظور آن سیاستی است که اسلام می پذیرد و خواهان آن است. سیاستی که از حاکمیت عدالت در ابعاد فطری و غریزی و مراتب نفس و ایجاد هماهنگی بین قوای نفس شروع می شود تا آنگاه که به اجرای عدالت و نظم و انضباط اجتماعی منتهی می گردد و کلام بلند امیر المؤمنین علیه السّلام بیانگر همین مطلب است: من حقّ الملک أن یسوس نفسه قبل جنده(1): از حقی که بر حاکم(جامعه) هست، اینست که قبل از افراد تحت فرمانش، خودش را تربیت و تدبیر کرده باشد.

و نیز فرمود: اعقل الملوک من ساس نفسه للرّعیّه بما یسقط عنها حجّتها و ساس الرعیّه بما تثبت به حجّته علیها(2): عاقلترین حاکمان کسی است که خویشتن را برای