فرهنگ تعلیم و تربیت اسلامی صفحه 309

بازگشت همه شما به سوی خداست و همه شما را به آنچه انجام داده اید در قیامت آگاه می سازد.

آیه فوق هرگونه بهانه جویی انسان را در گرایش به فساد و افتادن در مسیر نامطلوب و مقهور جوّهای ناسالم شدن را می گیرد. این که شخص فاسد نمی تواند در برابر اندیشه های غلط و آداب زشت و پوچ غرب و شرق مقاومت کند، بدان علّت است که بعد فردی تعلیم و تربیت صحیح و آداب شایسته برای خود را فراموش کرده، به جای آن که ابتداء انسان شود، فیزیکدان، صنعتگر، عالم در علوم تجربی و... شده است. به همین جهت پایش در محیطهای شهوانی می لغزد و آنچه را کسب کرده وسیله برای پیشبرد هواهای نفسانی قرار می دهد. انسان قبل از آن که به مراکز فساد کشانده شود و قبل از آن که عنان وجودی اش در اختیار جامعه ای فاسد و فرهنگ ابتذال قرار گیرد، باید به بعد فردی تعلیم و تربیت برای خود که سبب هدایت او می شود، روی آورد. امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود: طوبی لمن بادر الهدی قبل ان تغلق ابوابه(1): خوش به حال کسی که به راه هدایت و دوستی شتاب کند قبل از آن که راههای هدایت(به رویش بسته شود) بعد فردی تعلیم و تربیت شایسته برای خود دو نتیجه کلّی را به همراه می آورد.

1 - زمینه کمال انسانی را فراهم می آورد و نفس را از آنچه ندارد به آنچه باید داشته باشد«هستی برتر» می رساند.

2 - تأثیر مثبت بر فعالیتهای اجتماعی شخص می گذارد و محرّکی قوی در حرکتهای خالصانه اجتماعی می باشد.

بعد اجتماعی تعلیم و تربیت برای خود

در کنار و همراه بعد فردی تعلیم و تربیت برای خود وظیفۀ دیگری نیز وجود دارد و آن وظیفه ایست ناشی از اجتماع گرایی انسان؛ انسان اجتماعی وظیفۀ اجتماعی را چون وظیفه فردی باید به انجام رساند. آن وظیفه دیگر عبارت از تعلیم و تربیت برای