فرهنگ تعلیم و تربیت اسلامی صفحه 42

مقام قرب الهی

بدون تردید، «قرب به خدا» نزدیکی زمانی و مکانی نیست؛ بدیهی است که خدای متعال در همه جا حضور دارد و هیچ چیز نسبت به او از نظر مکانی و زمانی نزدیکتر و دورتر نیست. مقام قرب الهی، یعنی قرب معنوی و تخلّق به اخلاق الهی و رسیدن به مراتب رضا و خشنودی خدای متعال.

در مسیر این هدف، هرعملی که انسان برای خشنودی خدا انجام می دهد، به همان نسبت، قرب معنوی او به خدا بیشتر می شود و هرخلاف و عصیانی که از بنده سرزند به همان اندازه از رحمت و رضوان الهی دور می گردد.

انسان در طرف کمال و قرب می تواند آن قدر پیشرفت کند که به مقام رضا و تسلیم محض در برابر خدای متعال برسد و در جمیع احوال و افکار و اقوال و اعمال متخلّق به اخلاق اللّه باشد و با چنین سلم و ایمانی به لقاء اللّه مشرّف شود. در طرف انحطاط نیز ممکن است تا نهایت درجات کفر و شقاوت و سقوط در اسفل درکات دوزخ نزول کند.

در پرتو تعلیم و تربیت اسلامی، شناخت و معرفت خدا حاصل می شود، و پی آمد شناخت صحیح، محبّت و شوق نسبت به خدا و تقرّب به او و کمالات الهی، و حذر و خوف از شقاوت و دوری از خداست؛ به دنبال آن شوق و این خوف، عمل و اطاعت و پیروی می آید، که می توان به وسیلۀ آن به مراتب عالیۀ قرب و کمال رسید.

از امام صادق علیه السّلام نقل شده است که فرمود:

«هنگامی که دوستی خدا، باطن بنده ای را روشن کرد، او را از هرکار و فکری جز یاد خدا خالی می سازد.(1)»

و نیز فرمود:

«ایمان کسی به خدا خالص نمی شود، مگر زمانی که خدای متعال را بیش از خود، و پدر و مادر، و فرزند و خانواده و مالش، و بیش از همۀ مردم دوست بدارد(2)».