- اشاره 1
- 1- مفهوم تعلیم و تربیت 1
- تعلیم 2
- تربیت 4
- تزکیه چیست ؟ 6
- موضع تزکیه در تعلیم و تربیت 8
- برتری تزکیه بر تعلیم 11
- 2- اهمیّت و ضرورت تعلیم و تربیت 13
- اشاره 13
- مقصود از ضرورت 14
- اهمیت و ضرورت تعلیم و تربیت در قرآن و روایات 16
- اشاره 24
- 3- موضوع تعلیم و تربیت 24
- مقدمه 25
- آیا انسان قابلیّت تعلیم و تربیت را دارد؟ 27
- فطرت توحیدی و الهی در انسان 28
- انسان موجودی مختار 30
- تکامل انسان در پرتو اختیار 31
- اشاره 36
- 4- هدف تعلیم و تربیت 36
- مقدمه 37
- تعریف هدف 37
- هدف از تعلیم و تربیت 38
- هدف نهایی و برتر تعلیم و تربیت 39
- مقام قرب الهی 42
- آثار قرب به خدا 43
- اشاره 47
- 5- آیا تعلیم و تربیت بار ارزشی دارد؟ 47
- ارزش از دیدگاه علمی 48
- تعریف ارزش 48
- ارزش از دیدگاه فلسفی 49
- ارزش اقتصادی 50
- ذهنی بودن ارزش 50
- جستجو در انسان 51
- ارزش اخلاقی 51
- 6- تعلیم و تربیت و وراثت 1 58
- اشاره 58
- قواعد کلّی در طبیعت 59
- انسان از شمول قوانین مزبور خارج نیست 60
- اتحاد روح و بدن 61
- عوامل وراثت 62
- اجتناب از بعضی وصلتها 68
- دوران بارداری 70
- اشاره 73
- 7- تعلیم و تربیت و وراثت 2 73
- مراحل رشد 74
- رشد چیست؟ 74
- دورانهای مهّم رشد 74
- دورۀ کودکی(از شیرخوارگی تا 7 سالگی) 75
- دوران جنینی 75
- دوران طفولیت 80
- مرحلۀ نوجوانی( 14 سالگی تا 21 سالگی) 83
- مرحله جوانی 86
- 8- تعلیم و تربیت و محیط 90
- اشاره 90
- مقدمه 91
- محیط چیست ؟ 91
- محیط و تمایلات 94
- کودک و محیط 94
- پدر و مادر و عواطف کودک 96
- کودک و خانواده 96
- پدر و مادر و مراقبت از کودک 102
- مراقبت جسمی 104
- مراقبت روحی 105
- 9- تعلیم و تربیت و مدرسه 110
- اشاره 110
- تعریف مدرسه 111
- رسالت و مسؤولیت معلّم در محیط مدرسه 112
- مسؤولیت معلّم در برابر دانش آموز 115
- وظیفۀ دانش آموز در برابر معلّم، مکتب و جامعه 118
- نقش خانواده در مدرسه 124
- نقش مدرسه در خانواده 126
- هماهنگی بین مدرسه و خانواده 128
- 10- تعلیم و تربیت و محیط اجتماعی 130
- اشاره 130
- مقدمه 131
- محیط و شخصیّت 134
- محیط و عادت 138
- اشاره 144
- 11- تعلیم و تربیت و اخلاق 144
- اخلاق چیست ؟ 145
- موضوع اخلاق 145
- نفس انسانی 146
- ملاک ارزش اخلاقی 148
- اشاره 149
- نکتۀ اوّل 149
- چند نکته 149
- نکتۀ سوّم 151
- نکتۀ دوّم 151
- نکتۀ چهارم 152
- تأثیر تعلیم و تربیت در اخلاق 155
- اشاره 160
- 12- تعلیم و تربیت و نفس 160
- بحثی کوتاه در شناخت نفس 161
- هدف از معرفت نفس 161
- طریق اصلاح نفس 165
- عبادت، یا راه تقرّب به خدا 168
- 13- تعلیم و تربیت و جهاد 171
- اشاره 171
- فلسفۀ وجود ارتش 172
- تعلیم و تربیت ارتش 175
- تعلیم و تربیت جنگی 178
- آموزش اسلحه 179
- آموزش تاکتیکهای جنگی 180
- آموزش کسب اطلاعات از دشمن 182
- تأثیر تعلیم و تربیت در جهاد 183
- فلسفۀ جهاد 187
- 14- تعلیم و تربیت و اقتصاد 191
- اشاره 191
- مفهوم اقتصاد 192
- هدف اسلام از به وجود آوردن روش اقتصادی 193
- نقش تعلیم و تربیت در اقتصاد 194
- تأثیر تعلیم و تربیت بر اقتصاد 197
- چند نکته 199
- بهترین سرمایه گذاری برای تعلیم و تربیت 201
- فقر اقتصادی و تأثیر آن در تعلیم و تربیت 205
- اشاره 209
- 15- تعلیم و تربیت و فرهنگ 209
- فرهنگ در لغت و اصطلاح 210
- فرهنگ اسلامی 211
- تعلیم و تربیت و میراثهای فرهنگی 213
- نقش تعلیم و تربیت در توسعۀ فرهنگ 218
- اشاره 223
- 16- تعلیم و تربیت و سیاست 223
- هدف در سیاست اسلامی(الهی) 224
- تعریف سیاست 224
- شروع رشد سیاسی 226
- نقش تربیت در تشکیل حکومت 228
- نگاهی چند 229
- چه اشخاصی می توانند حاکم شوند؟ 233
- نقش حکومت در تربیت 233
- وظایف حاکم و زمامدار 235
- آراستن مردم به زیورهای اخلاقی 236
- پیراستن بدیها از جامعه 237
- 17- تعلیم و تربیت و کارگزاران 240
- اشاره 240
- مقدمه 241
- جایگاه کارگزاران در نظام حاکم 241
- جایگاه خاص کارگزاران در نظام اسلامی 242
- نقش کارگزاران در اصلاح جامعه 243
- روش تربیت کارگزاران 251
- آموزش عام اخلاقی تربیتی 251
- آموزش خاص اخلاقی تربیتی 252
- آموزش خاص مسائل اداری 253
- چه کسی مسئول تربیت کارگزاران است ؟ 254
- اشاره 256
- 18- تعلیم و تربیت و زن 256
- مقدّمه: 257
- بیان یک قانون 257
- موقعیت تکوینی زن 257
- مسئولیت زن در برابر خود 260
- مسئولیت تربیتی اخلاقی زن قبل از ازدواج 260
- مسئولیت در برابر دیگران 262
- مسئولیت تربیتی اخلاقی زن هنگام ازدواج 263
- اولین وظیفه 266
- حسن تبعّل 267
- دومین وظیفه زن 272
- وظیفه زن در ساختار کودک 272
- تغذیه حلال 273
- اشاره 275
- 19- تعلیم و تربیت و بلوغ 275
- مفهوم بلوغ 276
- مقدمه 276
- بهره گیری از بلوغ 277
- بلوغ فکری و علمی 281
- بلوغ در شخصیت انسانی 286
- چگونگی وصول به بلوغ شخصیت انسانی 286
- بلوغ جنسی 289
- بلوغ اقتصادی 293
- بلوغ سیاسی 296
- اشاره 299
- 20- تعلیم و تربیت وظیفه ای همگانی 299
- حقیقت وظیفه چیست ؟ 300
- مقدمه: 300
- منظور از همگان چه کسانی هستند؟ 302
- اهمیت تعلیم و تربیت برای خود 305
- تعلیم و تربیت برای خود 305
- بعد فردی و تربیت برای خود 306
- بعد اجتماعی تعلیم و تربیت برای خود 309
- سخنی مشترک در مورد وظیفه گروههای فوق 311
- تعلیم و تربیت برای همه 311
- مسؤولیت برنامه ریزی در امر تعلیم و تربیت برای همه 313
- مسؤولیت گروه فراهم آورنده امکانات مادّی 316
- گروهی که باید بیاموزند 319
- گروهی که توانایی آموزش دادن را دارند 319
- فهرست 320
براساس اصل سنخیت، فرزند آن گونه رشد می کند که رحم مادر اقتضای آن را دارد. روی همین لحاظ، اولیای گرامی اسلام سفارش فرموده اند که مادر باید فردی شایسته و مناسب باشد تا فرزند رشد جسمی و روحی مناسبی داشته باشد.
اجتناب از بعضی وصلتها
اسلام که برای ازدواج اهمیت خاصّی قایل است، دقّت در انتخاب همسر را تأکید و از بعضی وصلتها منع فرموده است.
در روایتی از رسول اکرم صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و نیز ائمه اطهار علیهم السّلام آمده است که از ازدواج با بعضی افراد به جهات مختلفی باید جلوگیری شود و از نظر فقهی و حکمی ازدواج با آنان مکروه است، نه حرام و نه باطل و این روایات به کراهت معنی شده است.
1. از جمله افرادی که وصلت با آنها منع شده است، شارب الخمر، (شراب خوار) است؛ امام صادق علیه السّلام فرمود: «من زوّج کریمته من شارب خمر فقد قطع رحمها(1)»؛ کسی که دختر گرامی اش را به همسری شرابخوار درآورد، به حقیقت رحمش را قطع کرده است. (کنایه از این که اخلاق و صفات انسانی خانوادگی را از دست خواهد داد).
به طور قطع، آثاری که شراب روی ارگانیسم بدن می گذارد در نطفه اثر می کند و به وسیلۀ ژنها به کودک منتقل می شود.
مفضّل از علّت تحریم شراب از امام صادق علیه السّلام سؤال کرد، حضرت فرمود: «حرّم اللّه الخمر لفعلها و فسادها، لأنّ مدمن الخمر تورثه الارتعاش، و تذهب بنوره، و تهدم مروّتّه و تحمله علی أن یجتری علی إرتکاب المحارم، و سفک الدّماء و رکوب الزّنا و لا یؤمن إذا سکر أن یثب علی حرمه و هو لا یعقل ذلک و لا یزید شاربها إلاّ کلّ شرّ(2)»
خداوند متعال شراب را به جهت فسادی که داشت حرام کرد. برای این که دایم الخمر مبتلا به رعشه می شود؛ نورش(تقوی و معنویتش) را می برد؛ مردانگی و
1- (1) . وسائل الشیعه، ج 14، ص 53، روایت 1.
2- (2) . بحار، ج 79، ص 133، روایت 21، طبع تهران.