فرهنگ تعلیم و تربیت اسلامی صفحه 91

مقدمه

در این بخش، محیط و نقش و تأثیر آن را در رشد و تربیت کودک مورد بررسی قرار می دهیم؛ البته منظور ما بیشتر جنبۀ معنوی مسأله است نه جنبۀ مادی آن.

ابتدا باید دانست محیط چیست؟ و انسان هنگام تولد با چه نقش و ابزار و تمایلاتی پا به محیط خارج از وهم می نهد؟ و محیط نیز چه تأثیراتی در قوا و استعدادهای او برجای می گذارد آنگاه به محیطهای گوناگون و مختلفی که انسان در آنها قرار می گیرد، اشاره می کنیم.

محیط چیست ؟

مجموع عواملی که از خارج، موجود زنده را احاطه کرده و در او تأثیر می گذارد محیط اوست؛ بنابراین نباید محیط را تنها فضای جغرافیایی پنداشت، بلکه:

محیط هرشخصی عبارت از کلیۀ اشیا، حوادث و اتفاقاتی است که در اطراف او واقع شده(خواه مادّی باشد یا معنوی).

اگر به این تعریف ساده توجّه کنیم، باید بگوییم که محیط، چیزی مشخص، متمایز و جدا از موجود نیست؛ بلکه کاملا بستگی با شخص و علایق و تجربه های او دارد. به عنوان مثال: محیط یک شخص کور، با محیط کسی که می بیند و رنگها را از یکدیگر تشخیص می دهد - هرچند هردو در یک اتاق زندگی کنند - فرق دارد. کودکی که هنوز تکلم نیاموخته، با این که با پدر و مادر خود در یک مکان زندگی می کند، محیطی سوای محیط آنها دارد، یا نسبت به مطالبی که والدین او از کتابها، رادیو و گفته های