فرهنگ تعلیم و تربیت اسلامی صفحه 94

مرد در مورد اهل خانه[و فرزندانش] سؤال می کند(1)».

کودک و محیط

کودک با روح پاک، ذهنی صاف و استعدادهایی به فعلیت نرسیده، پا به محیط خارج از رحم می گذارد، بر این اساس باید توجه داشت که او در دوران اولیه زندگی اش تابع محیطی است که در آن زندگی می کند و در این دوره خود را کاملا نیازمند به دیگران می بیند. تمام افکار و خطوط را از محیطی که در آن زندگی می کند می گیرد او فقط تأثیرپذیر است، و در معرض انفعال از هرچیزی که مشاهده می کند و هرسخنی که می شنود قرار دارد؛ کودکی که در محیط سالم با والدین صالح مصاحبت داشته باشد، به گفتار و افعال نیکو روی خواهد آورد.

امام صادق علیه السّلام فرمود: «پیوسته مؤمن، از علم و ادب صالح برای خانواده اش ارث می گذارد، تا این که آنان را داخل بهشت می کند؛ و هیچ یک از ایشان از کوچک، بزرگ، خادم و همسایه از رفتن به بهشت محروم نمی مانند(2)».

ولی کودکی که در محیط آلوده و ظلمانی باشد، با تقلید و اثرپذیری از اعمال و رفتار پدر و مادر و مربّیان غیرصالح به زشتی ها عادت نموده و کمتر به دنبال افعال شایسته خواهد رفت.

امام صادق علیه السّلام فرمود: «و پیوسته بنده گناهکار از روشهای نادرست برای خانواده اش ارث می گذارد تا این که آنان را داخل جهنم می کند، حتی کوچک، بزرگ، خادم و همسایه اش از رفتن به جهنم برکنار نمی مانند(3)».

محیط و تمایلات

هیچ کار و فکری بدون محرّک نیست؛ رفتار اختیاری انسان هرچه باشد از روی

1- (1) . کنز العمّال، ج 6، ص 16، شماره 14636.
2- (2) . مستدرک، ج 2، ص 362، باب 8 (طبع قدیم). مستدرک(طبع جدید)، ج 12، ص 200، باب 8، روایت 4.
3- (3) . مستدرک، ج 2، ص 362، باب 8، (طبع قدیم). مستدرک، ج 12، ص 200، باب 8، روایت 4 (طبع جدید).