روزشمار تاریخ اسلام از آغاز بعثت پیامبر اکرم (ص) تا سال 132 هجری صفحه 1

مقدمه

تاریخ در لغت به معنای تعیین وقت، زمان، زمان گذشته، حال و آینده است. اما در اصطلاح، تاریخ علمی است که به دانش و اطّلاعات درباره گذشته اشاره دارد.

تاریخ، هم دانش گذشتگان است و هم دانشی درباره گذشته. به دلیل اینکه تاریخ بسیار گسترده است، سازمان دهی آن از اهمّیّت ویژه ای برخوردار است. برخی مورّخین تاریخ جامع و کلی نوشته اند و برخی نیز روی گرایش های خاصی مطالعه و تحقیق نموده اند. بر این اساس، چندین روش متفاوت برای طبقه بندی اطّلاعات تاریخ به شرح زیر وجود دارد:

1- طبقه بندی اطّلاعات تاریخ بر اساس نواحی مختلف جغرافیایی (ژئوگرافیک)

2- طبقه بندی اطّلاعات تاریخ برمبنای ملیّت و کشورهای مختلف (ناسیونال)

3- طبقه بندی اطّلاعات تاریخ به صورت موضوعی (موضوع بندی)

4- طبقه بندی اطّلاعات تاریخ به صورت زمان بندی شده یا به عبارتی، طبقه بندی اطّلاعات بر مبنای ترتیب وقوع زمانی رخدادها که همان علم کرنولوژی می باشد

کرنولوژی (گاه شمار، گاه نگار، روزشمار و تقویم تاریخ) به عنوان علمی برای محاسبه زمان یا دوره هایی از زمان و اختصاص رخداد ها در تاریخ های دقیق و وقوع آنها تعریف می شود. کرنولوژی، به عنوان یک علم و یک موضوع مطالعاتی از دوره های قرون وسطی مورد توجه بوده است.

اما مقصود از کرنولوژی، آن دسته از کتبی است که بر اساس زمان، و به ترتیب تاریخ وقایع مهم را به اختصار ثبت کرده باشد. کرنولوژی با ان که نه توصیف کاملی از رخدادهای تاریخ است و نه تحلیلی گویا درباره ی آنها، اما به هر رو، از دیرباز ساختاری مهم در ابعاد نگارشی تاریخ به شمار می آمده است. زیرا فهرست سال به سال حوادث که چهارچوبی از وقایع تاریخی است، هم درک نزدیکتری از بستر زمانی رویدادها را ممکن می سازد و هم سنجش میان آنها را آسان می نماید. کرنولوژی در حوزه تمدن اسلامی سابقه طولانی دارد. که به برخی از این نوع کرنولوژی ها اشاره می کنیم:

کتاب «تقویم التاریخ» نوشته «مصطفی چلبی» معروف به «حاجی خلیفه» می باشد که رخدادهای مهم را تا سال 1058 هجری قمری گردآوری کرده است.