اصلاح الگوی مصرف از نگاه اسلام صفحه 111

منبع بی پایان ضمیر، باقی نمی­گذارد.(1) امّا یک زندگی ساده و به دور از تجمّلات و تمتعات اضافی، انسان را مقاوم، استوار و سخت­کوش می­پرورد؛ این مهم به ویژه برای رهبران معنوی و حاکمان جامعه، امری حیاتی است؛ امیرمؤمنان علیه السلام با بیان تشبیه زیبایی، می­فرمایند:

«گویا می­بینم گوینده­ای از شما می­گوید: اگر این [دو قرض نان] خوراک پسر ابوطالب است، پس ضعف و سستی، او را از نبرد با همسانان و برابری با دلیران باز می­دارد. بدانید! درخت بیابان [که آب کمی به آن می­رسد] چوبش سخت­تر است و درخت­­های سبز و خرمّ، پوستشان نازکتر، و گیاهان دشتی، شعله آتش آن ها افروخته­تر و خاموشی شان دیرتر است.».(2)

پنج. نفی تفریط

اشاره

نیک روشن است که بر اساس اصل میانه­روی در مصرف، همان گونه که اسراف و زیاده روی ممنوع است، تفریط و کم­تر مصرف نمودن از حدّ مطلوب نیز، ناروا است. به دیگر سخن، اصلاح الگوی مصرف، صرفاً به معنای پرهیز از زیاده روی و اسراف نیست، بلکه روی دیگر این سکه، تشویق به مصرف در موارد بجا و شایسته می­باشد، گو این که آسیب مصرف بیشتر در مرحله اوّل دیده می­شود.

پیشتر گفته­ایم که آدمی، برای آن که زنده، سالم و کارآمد باشد، عزتّ و آبروی خویش را پاس دارد و ضمن تأمین خواسته­های مادّی و معنوی، توان انجام وظایف خود را به طور شایسته داشته باشد، نیازمند امکانات، خدمات و کالاهایی مصرفی است. از سوی دیگر، تحقق موارد یادشده در گرو آن است که مصرف، در حدّ لازم و بجا بوده و از زیاده­روی و کوتاهی، پرهیز شود. برای نمونه، فرد برای مطالعه نمودن در شب، نیازمند نور کافی است. حال اگر بیش از مقدار نیاز، از چراغ برق استفاده شود یا