اصلاح الگوی مصرف از نگاه اسلام صفحه 131

1. نگاه به فرودست در زندگی

آموزه­های دینی از آدمی خواسته­اند تا در امور مادّی به پایین دست خود نگاه کند تا پیوسته از سطح زندگی خود، خشنود بوده و از آن لذتّ ببرد.

امام صادق علیه السلام فرمود:

«أنظر الی مَن هو دونک فی المقدره ولاتنظر الی من هو فوقک فی المقدره، فإنّ ذلک اقنع لک بما قسم لک:(1) به کسی که توانایی[اقتصادی] کمتری نسبت به تو دارد بنگر و به توانگرتر از خویش، منگر، زیرا این کار، تو را به آن چه قسمت تو شده قانع تر می­سازد.»

از سوی دیگر، در آیات و روایات فراوان، به همنشینی با محرومان جامعه، تشویق شده است. برای نمونه بنگرید:

{واصْبِرْ نَفْسَکَ مَعَ الَّذِینَ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَدَاه وَالْعَشِیِّ یُرِیدُونَ وَجْهَهُ وَلا تَعْدُ عَیْنَاکَ عَنْهُمْ تُرِیدُ زِینَه الْحَیَاه الدُّنْیَا:(2) با کسانی که پرودگارشان را صبح و شام می خوانند [و] خشنودی او را می خواهند، شکیبایی پیشه کن و برای زیور زندگی دنیا، دیدگانت را از آنان بر مگیر.}

رسول خدا صلی الله علیه و آله در پی نزول این آیه، خطاب به مؤمنانِ فقیر، فرمود:

«معکم المحیا ومعکم الممات:(3) زندگی و مرگ من تنها با شماست.»(4)

امیر مؤمنان علیه السلام در آخرین وصیت خویش، بر این مسأله، تأکیدی دو چندان داشت:

«الله! الله! فی الفقراء والمساکین، فشارکوهم فی معایشکم:(5) خدا را، خدا را در باره فقیران و بیچارگان [در نظر گیرید!]، پس آنان را در زندگی خود سهیم نمایید.»

در سیره امامان معصوم علیه السلام نیز این مسأله به روشنی نمایان است. برای نمونه بنگرید:

1- . همان، ج8، ص244.
2- . کهف(18)، آیه28؛ شأن نزول نک: طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج5- 6، صص717- 718.
3- . همان، ص718.
4- . نیز نک: هود(11)، آیه29؛ نیز نک: شعراء(26)، آیات111- 114.
5- . شیخ کلینی، الکافی، ج7، ص51.