اصلاح الگوی مصرف از نگاه اسلام صفحه 143

مرز فخر فروشی و آراستگی، با توجه به چند نکته روشن تر می گردد:

نخست آن که آراستگی و زینت، باید درحدّ متعارف باشد و نه افراط آمیز؛

دوم آن که بسته به افرادی که آدمی بین آنان حاضر می­گردد، چند و چون زینت و آرایش متفاوت می شود؛ بین محرومان درحدّی پایین­تر و بین توانگران در حدّی متعارف.

سوم آن که فخر فروشی، گستره فراوانی دارد و هرگونه کالای مصرفی را شامل می گردد. افزون بر همه، انگیزه فخر فروشی و خودنمایی با انگیزه آراستگی و پاکیزگی، متفاوت بوده، و این تفاوت، در چند و چون خرید و مصرف نیز، تأثیر گذار است. بدین جهت، اوّلی، موجب رنجش، اندوه و حسرت دیگران می­گردد و دوّمی، لزوماً خرید و مصرف کالاها را درپی ندارد و بیشتر، موجب تشویق به پاکی و نظم فردی می­باشد.

4. حفظ صلابت و عزّت در برابر دشمنان

از دیگر عواملی که بایسته است در چند و چون مصرف مدّ نظر قرار گیرد، حفظ عزّت و اقتدار در برابر بیگانگان و دشمنان است. اگر مقدار یا کیفیت پایین مصرف کالایی که در معرض دید بیگانگان می­باشد، موجب تحقیر و مخدوش شدن عزّت مؤمن گردد، بایستی به شکل مطلوب، تغییر یابد. این نکته، در روایات مورد تأکید قرار گرفته است. برای نمونه، پیشتر این سخن امام کاظم علیه السلام را بازگو نمودیم که فرمود:

«شما گروهی هستید که دشمنانی فراوان دارید. ای گروه شیعیان! مردم با شما دشمنی نمودند. بنابراین، تا آن جا که در توان دارید، در برابر آنان خود را بیارایید.»(1)

ز) اصل ساده زیستی

اشاره

از اصول و ارزش­های حاکم بر مصرف، اصل ساده زیستی است. آموزه­های دینی که بر این اصل دلالت دارند، چند دسته اند، که نیازمند تحلیل و بررسی است. افزون بر