اصلاح الگوی مصرف از نگاه اسلام صفحه 151

اخلاق اقتصادی در اسلام است و بایستی در تبیین الگوی مصرف، مدّ نظر قرار گیرد.

با این حال، در مورد این اصل، پرسش هایی مطرح است؛ از جمله این که:

حدّ و مرز ساده زیستی چیست؟

آیا مطلوبیت این کار، به نوعی تفریط در مصرف نیست که آن را مردود دانستیم؟

با چه معیاری این اصل بایستی سنجیده شود تا به رهبانیت و ترک دنیا منتهی نگردد؟

از سوی دیگر، مگر نه آن است که گشاده دستی در مصرف و تأمین رفاه نسبی از دیدگاه اقتصاد اسلامی، مطلوب و مورد تأکید است؟

آیا ساده زیستی، با این گونه مفاهیم و حتّی اصل اعتدال و میانه روی، سازگار است؟

اصولاً فلسفه و هدف این آموزه­ ها چیست؟

برای رسیدن به پاسخ این پرسش­ها، چند نکته را بررسی می­کنیم.

پنج. مرز ساده زیستی

ساده زیستی، حدّ و مرز دارد و فراتر از آن، ضد ارزش تلقی می­گردد. حدّ ساده زیستی زهد است. به این معنا که با قناعت و ساده زیستی نباید حلالی را حرام نمود و یا خلاف سنّتی مرتکب گردید. قرآن کریم، با نکوهش کسانی که نعمت های الهی را بر خود حرام می­کنند، می­فرماید:

{قُلْ مَنْ حَرَّمَ زینَهَ اللَّهِ الَّتی أَخْرَجَ لِعِبادِهِ وَ الطَّیِّباتِ مِنَ الرِّزْق:(1) [ای پیامبر] بگو: «زیورهایی را که خدا برای بندگانش پدید آورده، و [نیز] روزیهای پاکیزه را چه کسی حرام گردانیده؟}

از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده که فرمود:

«طوبی لمن تواضع لله عزّ ذکره وزهد فیما احل الله له من غیر رغبه عن سیرتی ورفض زهره الدنیا من غیر تحّول عن سنتیّ:(2) خوشا به حال کسی که برای خدای