اصلاح الگوی مصرف از نگاه اسلام صفحه 159

نداشتند وی هزینه­هایشان را تأمین نماید، فرمود:

«با آنان همراهی (شکیبایی) نماید و نان میل کند و به تنهایی گوشت پخته نخورد.»(1)

هفت. رابطه ساده زیستی با گشاده دستی و رفاه اقتصادی

پرسش دیگر در باره اصل ساده زیستی، رابطه تعارض نمای روایات ساده زیستی با آموزه­هایی است که رفاه اقتصادی و گشایش در زندگی را مطلوب می­شمرند.(2) آیا این گونه آموزه­ها، با اصل ساده زیستی سازگارند؟

در پاسخ این پرسش، چند نکته یادکردنی است.

1. ساده زیستی، زهد و قناعت، در بُعد روانی خود، هیچ گونه منافاتی با آموزه های یادشده ندارد. چه، آدمی می­تواند و شایسته است در عین برخورداری از امکانات مناسب و رفاه مادّی، به آن­ها دل نبندد، وارستگی و آزادگی خود را پاس دارد و برای رسیدن به پاره­ای هوس­ها، عزّت و شخصیت اجتماعی خود را خدشه­دار نسازد.

2. در بُعد رفتاری نیز، چنان که پیشتر اشارت رفت، نمود بارز ساده زیستی و هدف اصلی آن، نفی مصارف زائد و تشریفاتی و مقابله با تجمّل­گرایی، مصرف زدگی و قید و بندهای دست و پاگیر در رفتارهای اقتصادی است. چنان که نمود دیگر آن، پرهیز از مصارف توأم با ذلت پذیری و نیز پایین آوردن سطوح مصرفی در شرایط خاصّ بحران اقتصادی و در جمع محرومان به طور موقت است. تردیدی نیست که این گونه عملکرد نیز، با بهره­مندی از امکانات رفاهی در حدّ متعارف ناسازگار نیست.

تنها نکته سؤال برانگیز، بسنده نمودن به حدّ پایین­تر مصرف، به عنوان یکی از ابعاد رفتاریِ اصل ساده زیستی است. لیک نکته مهم آن است که پایین­تر آوردن سطح مصرف برای تحقق اصل ساده زیستی، به معنای خروج از حدّ اعتدال و تأمین نکردن