اصلاح الگوی مصرف از نگاه اسلام صفحه 166

شبع...:(1) به آن چه خداوند برایت قسمت نموده قانع باش و به آن چه نزد غیر توست چشم مدوز و چیزی را که بدان نمی­رسی آرزو مکن، چرا که هرکس قناعت ورزید، سیر گشت...»

ح) همدردی در تنگناهای اقتصادی

اشاره

از دیگر اصول و شاخصه­های مصرف آن است که آدمی، وضعیت عمومی اطرافیان و مردم جامعه را در نظر گیرد و در تنگناهای اقتصادی و شرایط دشوار، الگوی مصرفی خویش را تغییر دهد.

از دیدگاه قرآن کریم، بین افراد جامعه اسلامی، پیوند اخوّت برقرار است.(2) وآنان، بسان اعضای یک خانواده­اند. در سخن فرازمند امام صادق علیه السلام نیز چنین آمده که مؤمنان، چونان اعضای یک پیکرند و در آسایش و دردمندی و اندوه و شادی، با یکدیگر شریکند.

«المؤمن أخو المؤمن کالجسد الواحد، إن اشتکی شیئاً منه وجد ألم ذلک فی سائر جسده:(3) مؤمن برادر مؤمن است، به سان پیکری واحد که چون عضوی از آن، به درد و شکوه درآید، دردِ آن را در دیگر [اعضای] پیکرش می یابد.»

بر این اساس، فرد با ایمان به خود اجازه نمی­دهد درد و رنج اطرافیان را ببیند، و آن گاه بی هیچ واکنشی به زندگی رفاه آمیز خود ادامه دهد.

نیک روشن است که همدردی با محرومان، گاه در قالب هم سطحی با آنان در مقدار و نوع مصرف نمود می­یابد، آن سآن که در حدیث پیش گفته از امام صادق علیه السلام بدان اشارت رفت؛ امام علیه السلام در سالی که شرایط اقتصادی بر مردم مدینه دشوار گردید، الگوی مصرف خانواده خود را از گندم، به نیمی گندم و نیمی جو تغییر داد.(4)

1- . شیخ کلینی، الکافی، ج8، ص234.
2- . نک: حجرات(49)، آیه10؛ بقره(2)، آیه178؛ آل عمران(3)، آیه103.
3- . شیخ کلینی، الکافی، ج2، ص166.
4- . نک: همان، ج5، ص166. گفتنی است که هم سطحی با محرومان، در صورت فراگیر شدن محرومیت و فشار اقتصادی بر توده­های مردم، مطلوبیت فراوان می­یابد و نه صرف وجود تعداد اندکی محروم. چه، به طور معمول، همیشه اندک محرومانی در سطح جامعه وجود دارند. لیک ناگفته پیداست که در چنین صورتی نیز، کمک مالی و عاطفی به همان تعداد اندک نیازمند نیز، یک اصل است، که پس از این خواهد آمد.