اصلاح الگوی مصرف از نگاه اسلام صفحه 174

«اذا اکتهل الرجل فلا یدع ان یأکل باللیل شیئاً فإنّه أهدی للنوم وأطیب للنکهه:(1) هرگاه کسی پا به سنّ گذاشت، خوردن چیزی در شب را ترک نکند، چرا که این کار، خواب را آرام­تر و بوی دهان را خوش­تر می­سازد.»

امام صادق علیه السلام به مفضّل فرمود:

«...یستحب للرجل إذا اکتهل أن لایبیت إلاّ وفی جوفه طعام:(2) شایسته است شخصی که به سنّ بالا رسیده، شب را به صبح نرساند جز آن که در شکمش غذایی باشد.»

با توجه به روایات دیگر که برخوردن شام -هرچند کم - برای همه تأکید کرده­اند،(3) روایات یادشده، اهمیت فزون­تر این کار را برای افراد مسنّ خاطرنشان کرده­اند.

در روایتی دیگر از امام صادق علیه السلام، در باره مصرف روغن برای افراد مسنّ، آمده:

«إنّنی لأکرهه للشیخ:(4) من آن را برای فرد پیر، نامطلوب می­دانم.»

این بدان روست که عوارض ناشی از مصرف زیاد روغن برای افراد پیر، بسی بیشتر است.

دو. فصول مختلف، مناطق جغرافیایی، آب و هوا

عامل متغیّر دیگر در تعیین الگوی مصرف، فصل­های مختلف سال وآب و هوای مناطق مختلف جغرافیایی است. در روایات، بدین نکته نیز اشاره شده و برای نمونه در سیره معصومان علیه السلام، در فصول مختلف، نوع پوشاک متفاوتی گزارش شده است.(5)

فقیهان نیز، تصریح کرده­اند که مرد بایستی در تأمین نیازهای خانواده خود، فصول سال، سردی و گرمی هوا، و مناطق جغرافیایی و شرایط آنها را در نظر گیرد و لباس و دیگر وسایل مورد نیاز هر کدام را، در حدّ متعارف فراهم آورد.(6)

1- . شیخ کلینی، الکافی، ج6، ص288.
2- . برقی، احمد بن محمّد بن خالد، محاسن، ج2، ص422.
3- . نک: شیخ کلینی، الکافی، ج6، صص288- 289.
4- . همان، ص335.
5- . نک: همان، ص451.
6- . نک: شهید ثانی، مسالک الأفهام، ج8، ص461؛ بحرانی، یوسف، الحدائق الناضره، ج25، ص123؛ نجفی، محمّد حسن، جواهر الکلام، ج31، صص334 و 340.