اصلاح الگوی مصرف از نگاه اسلام صفحه 181

ویژه­ای دارد که شیوه مصرف آنها را از مصرف اموال شخصی، متمایز می­سازد. بنگرید:

یک. نهایت صرفه جویی و سخت گیری

یکی از مهم ترین اصول در بهره گیری از اموال عمومی، اعمال نهایت صرفه جویی و سخت­گیری است، به گونه­ای که به هیچ روی، حتّی بخش اندک و ناچیزی از آنها هدر نرود یا در غیر مسیر اصلی خود، هزینه و مصرف نگردد.

امیرمؤمنان علیه السلام در سخنی خطاب به کارگزاران خویش چنین فرمود:

«نوک قلم­هایتان را ریز کنید، سطرها را به هم نزدیک سازید، کلمات زائد را [در نوشتن گزارش] برای من حذف کنید و مفهوم اصلی را بیان نمایید، از زیاد نوشتن بپرهیزید، چرا که اموال مسلمانان، یارای ضرر ندارد.»(1)

اگر به فرموده امام علیه السلام بیت المال، یارای تحمل زیانی در حدّ درشت نویسی و زیاد نویسی گزارشات و محاسبات را ندارد، در موارد مشابه و اموال و سرمایه­های فزون­تر، دقت و سخت­گیری فراوانی بایستی صورت گیرد. چاپ نشریاتی با تیراژ بالا و گاه با ورق­های گران قیمت که بیشتر جنبه تبلیغی دارد، سهل انگاری در بکارگیری تجهیزات اداری و آسیب رساندن به آنها و استفاده نادرست از اموال عمومی از مصادیق بی توجهی به این اصل است.

دو. ممنوعیت استفاده شخصی

آن بخش از اموال عمومی و دولتی، که ویژه بهره­برداری از آن­ها در محل کار و برای انجام مأموریت­های محّوله است، به هیچ وجه استفاده شخصی را برنمی­تابد و این کار، به واقع نوعی خیانت به شمار می­رود. در سیره امیرمؤمنان علیه السلام آمده است:

«شبی امام علیه السلام، سراغ بیت المال رفت تا تقسیم نامه اموال را بنویسید. در این هنگام، طلحه و زبیر، نزد حضرت رفتند. حضرت بی­درنگ چراغ پیش رویش را خاموش کرد و دستور داد چراغی دیگر از خانه­اش بیاورند. آن دو در باره این کار از