اصلاح الگوی مصرف از نگاه اسلام صفحه 182

حضرت پرسیدند. فرمود: روغن آن چراغ از بیت المال بود و سزاوار نبود که در نور آن، با شما به صحبت نشینم.»(1)

سه. جلوگیری از سوء استفاده فرزندان و نزدیکان

همان گونه که فرد، خود نباید از اموال دولتی به نفع شخصی خود استفاده نماید، زمینه سوء استفاده نزدیکان و بستگان و دوستان خود را نیز نباید فراهم آورد و آنان نیز نباید توقع چنین کاری را داشته و وی را زیر فشار قرار دهند.

در سیره حکومتی امیرمؤمنان علیه السلام مطالبی بازگو شده که اوج رعایت و سخت گیری در این باره را می­رساند. برای نمونه: حضرت علی علیه السلام هیچ بخشی از بیت المال را باقی نمی­نهاد، مگر این که در آن روز برای تقسیم آن بخش، جایگاهی نیافته باشد؛ و می فرمود: «ای دنیا! غیر از مرا بفریب». در هیچ چیز از اموال عمومی، امتیازخواهی نمی کرد و دوست و خویشاوندی را برتری نمی­داد.(2)

نیز در بیان ویژگی­های امام امیرمؤمنان علیه السلام آمده است: یک روز پیش از شهادت حضرت، مردم نزد ایشان آمدند و همگی شهادت دادند که وی، اموال عمومی را سریع، میانشان تقسیم کرده، با دنیای ایشان خویشتن دارانه برخورد نموده، در اجرای احکام آنان به رشوه تن نداده. حتّی به اندازه رشته­ای پشمین، به بیت المال مسلمانان چنگ نینداخته و جز به قدر نیاز، از مال خود نخورده است. و[نیز] همه گواهی دادند که دورترین و نزدیک­ترین کسان به وی، در یک منزلت قرار داشته اند.(3)

داستان برخورد حضرت علی علیه السلام با برادرشان عقیل، که سهم بیشتری از بیت المال را از حضرت مطالبه نموده بود، و نزدیک ساختن آهنی تفتیده به دست وی جهت

1- . نک: شوشتری، نورالله، احقاق الحق، ج8، ص539؛ رحمانی همدانی، احمد، الامام علی علیه السلام، ص669.
2- . نک: ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج3، ص210؛ انصاری، محمّد بن ابی بکر، الجوهره، فی نسب الامام علی و آله، ص89.
3- . نک: شیخ مفید، الاختصاص، ص160؛ علاّمه مجلسی، بحار الأنوار، ج40، ص116.