اصلاح الگوی مصرف از نگاه اسلام صفحه 194

هشت. مصرف مواد زیانبار

افزون بر موارد زیانباری که به طور خاص ممنوع شمرده شده و پیشتر بیان گردید، مصرف هرگونه خوراکی و آشامیدنی که برای بدن زیان کلّی داشته باشد، به گونه­ای که منجر به مرگ یا از کار افتادن برخی قوا و اعضا، یا بیماری گردد، حرام می­باشد.

قرآن کریم، به صورت کلی، از افکندن خود به هلاکت(1) و خودکشی،(2) نهی فرموده است. امام صادق علیه السلام نیز، به گونه قاعده­ای کلّی می­فرمایند:

«کل شیئ یکون فیه المضره علی الإنسان فی بدنه فحرام أکله إلاّ فی حال الضروره...»(3) هر آن چه برای جسم آدمی زیانبار است، خوردنش حرام می­باشد، جز در حال ضرورت...»

بر این اساس فقیهان، مصارف زیانبار را با قیود یادشده، حرام دانسته­اند.(4) نیز به همین جهت، مصرف مواد مخدّر و قرص­های روان گردان و مانند آن، حرام می باشد.(5)

نُه. محدودیت های زمانی و مکانی

مصرف پاره ای کالاها، در شرایط زمانی و مکانی خاصّی ممنوع است. برای نمونه، خوردن و آشامیدن در حال روزه،(6) صید برخی حیوانات صحرایی(7) و پوشیدن برخی لباسها در حال احرام(8) از آن جمله است.

1- . نک: بقره(2)، آیه195.
2- . نک: نساء(4)، آیه29.
3- . حرّانی، حسن بن علی بن شعبه، تحف العقول، ص337.
4- . نک: علاّمه حلّی، قواعد الأحکام، ج3، ص329؛ فخر المحققین، ایضاح الفوائد، ج4، ص154؛ فاضل هندی، کشف اللثام، ج2، ص268؛ امام خمینی، تحریر الوسیله، ج2، ص163؛ سیستانی، سید علی، منهاج الصالحین، ج3، ص300؛ گلپایگانی، سید محمّد رضا، هدایه العباد، ج2، ص231؛ دمیاطی، بکری، اعانه الطالبین، ج2، ص404،
5- . نک: گلپایگانی، سید محمّد رضا، مجمع المسائل، ج3، ص65.
6- . نک: بقره(2)، آیه187.
7- . نک: مائده(5)، آیه96.
8- . نک: شیخ کلینی، الکافی، ج4، صص344- 346؛ شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج5، صص69- 70.