اصلاح الگوی مصرف از نگاه اسلام صفحه 311

بخش پنجم: آسیب های مصرف صحیح

اشاره

مصرف، پیوسته در معرض آسیب هایی همچون: اسراف، تبذیر، مصرف زدگی(:اتراف) و پرداختن بیش از حدّ به تجمّلات است که اکنون آنها را بررسی می کنیم.

1. اسراف و تبذیر

اشاره

یکی از آسیب های مهم مصرف، اسراف و زیاده روی است که پیامدهای منفی و گاه خطرناکی، چه در بُعد اقتصادی و چه در بُعد اخلاقی و ارزشی، بر جای می گذارد. بررسی ابعاد گوناگون این مسأله، چنان است که می آید.

الف) مفهوم اسراف و تبذیر و تفاوت آن دو

واژه «اسراف» در اصل به معنای «تجاوز از حدّ وسط»(1) است و معانی دیگری چون جهل، خطا(2) و نیز غفلت، برای آن در فرهنگ­های لغت آمده است. گفته می شود: «رجل سرف الفؤاد» یعنی: مردی غافل.(3) لیک این معانی به گونه­ای بازگشت به معنای اصلی دارد، چه، جهل، خطا و غفلت، از زمینه­ها و لوازم تجاوز از حدّ به شمار می رود.

در قرآن کریم نیز، «سَرَف» تجاوز از حدّ در هر کاری است که آدمی انجام

1- . ابن فارس، معجم مقاییس اللغه، ج3، ص153؛ ابن منظور، لسان العرب، ج9، ص148.
2- . نک: فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج7، ص244.
3- . نک: جوهری، اسماعیل، الصحاح، ج4، ص1373؛ ابن اثیر، النهایه، ج2، ص316.