اصلاح الگوی مصرف از نگاه اسلام صفحه 327

3- - نک. شیخ کلینی، الکافی، ج6، ص440.

4- . نک: همان، ج6، ص441.

پنج. اسراف در مسکن و احداث بنا

در نگاه قرآنی، احداث بناهایی که ثمره ای ندارد، کاری عبث و نکوهیده است.(1) مفهوم این گونه آیات، در آینه روایات، با وضوح بیشتری، بیان شده است. در حدیثی چنین آمده است که روزی رسول خدا صلی الله علیه و آله از گذرگاهی می گذشت. چشمش به بنایی افتاد که یکی از انصار ساخته بود. هنگامی که صاحب آن بنا نزد حضرت آمد و سلام کرد، ایشان صورت از او برگرداند... در پی این جریان، رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

«بی تردید هر بنایی که ساخته شود، روز قیامت، باری بر دوش صاحبش خواهد بود، مگر آنچه که گریزی از آن نیست [و نیاز وی می باشد].»(2)

نیز امام صادق علیه السلام می فرمایند:

«هر ساختمانی که بیشتر از حدّ کفایت [و نیاز] باشد، روز قیامت، وبال صاحبش خواهد بود.»(3)

بر این اساس، ساختن بناهایی که از نظر کمّی و کیفی، به آن نیازی نیست و به تعبیر قرآن، «عبث» است و هدف صحیحی ندارد، مصداق اسراف خواهد بود، ولی در صورتی که به مساحت وسیع ساختمان و منزل، نیاز باشد و از آن استفاده گردد، نه تنها نکوهیده نیست که مطلوب نیز می باشد، از این رو، امیر مؤمنان علیه السلام با دیدن منزل وسیع یکی از اصحابش فرمود:

«این خانه بزرگ در دنیا به چه کارت می آید که در آخرت، نیازت به آن بیشتر باشد! آری، اگر می خواهی که با آن به آخرت رسی، باید که در آن، میهمان را پذیرایی کنی و با خویشاوندانت بپیوندی و حقوقی را که از آن خانه برگردن داری، به مستحقّانش رسانی...»(4)

از دیگر مصادیق اسراف در ساخت مسکن، می­توان به تزئینات افراطی سقف و

1- . نک: شعراء(26)، آیات128- 129.
2- . نک: طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج7- 8، ص310.
3- . شیخ کلینی، الکافی، ج6، ص531.
4- . نهج البلاغه، خطبه 200.