اصلاح الگوی مصرف از نگاه اسلام صفحه 359

«من بذّر أفقره الله:(1) هرکس [در اموالش] اسراف و تبذیر کند، خداوند وی را فقیر سازد.»

نیز امیر مؤمنان علیه السلام می فرماید:

«القصد مثراه والسرف متواه:(2) میانه روی، ثروت زاست، و اسراف، نابودکننده.»

بر اساس آموزه های دینی، اسراف و تبذیر از گناهانی است که نعمت را به نقمت و بلا تبدیل می کند و برکت را از میان می برد.

امام صادق علیه السلام داستان کسانی را یاد می کند که در رفاه و نعمت فراوان به سر می بردند، ولی با اسراف و تبذیر در مواد غذایی و استفاده نادرست از آن، به فرمان خدا، گرفتار بلایای زمینی شدند و به مشقت افتادند. امام علیه السلام فرمود:

«اینان، اهالی همان آبادی اند که خداوند در این آیه یاد فرموده است: وَضَرَبَ اللهُ مَثَلاً قَرْیَه کَانَتْ آمِنَه مُطْمَئِنَّه یَأْتِیهَا رِزْقُهَا رَغَداً مِنْ کُلِّ مَکَانٍ فَکَفَرَتْ بِأَنْعُمِ اللهِِ فَأَذَاقَهَا اللهُ لِبَاسَ الْجُوعِ وَالْخَوْفِ بِمَا کَانُوا یَصْنَعُونَ:(3) و خدا شهری را مثل زده است که امن و امان بود [و] روزیش از هر سو فراوان می رسید، پس [ساکنانش] نعمت های خدا را ناسپاسی کردند و خدا هم به سزای آنچه انجام می دادند، طعم گرسنگی و هراس را به ایشان چشانید.»(4)

دو. تضییع حقوق دیگران

اسراف و تبذیر، در بُعد اجتماعی، مایه تضییع حقوق دیگران می گردد. بر اساس مبانی اقتصاد اسلامی، منابع و امکانات مادّی در زمین، از آنِ همه افراد بشر است و هرکس تنها در محدوده نیازهای متعارف خود حق بهره برداری از آن را دارد. بنابراین، هرگونه زیاده روی و اسراف گروهی، محرومیت گروهی دیگر را در پی دارد،

1- . علاّمه مجلسی، بحار الأنوار، ج100، ص21.
2- . شیخ کلینی، الکافی، ج4، ص52.
3- . نحل(16)، آیه112.
4- . عیاشی، محمّد بن مسعود، تفسیر العیاشی، ج2، صص273- 274.