اصلاح الگوی مصرف از نگاه اسلام صفحه 367

دیدار آخرت را دروغ پنداشته بودند و در زندگی دنیا آنان را مرفّه ساخته بودیم گفتند: آیا [این مرد] به شما وعده می دهد که چون مردید و خاک و استخوان شدید، [باز زنده از گور] بیرون آورده می شوید؟ چه دور است آنچه بدان وعده داده می شوید، جز این زندگانی دنیای ما، چیزی نیست، می میریم و می زییم و دیگر برانگیخته نخواهیم شد.}

دو. اسراف، غصب و تضییع حقوق

ویژگی بارز دیگر زندگی اترافی، اسراف و مصرف افراطی امکانات مادّی است؛(1) امکاناتی که یا از راه های نامشروع و با غصب حقوق و استثمار دیگران به چنگ آورده شده(2) و یا دست کم در مصرف اترافی و اسراف گونه مترفان، سهم گروهی از نیازمندان تضییع گشته است.(3)

از منظر قرآن کریم، چنین کسانی ظالم و ستم پیشه اند و فرجام چنین ظلمی، چیزی جز نابودی نیست.(4)

سه. مصرف نمادین، خودنمایی و فخرفروشی

در فرهنگ مصرف گرایی مترفان، مصرف، هم ارزش مادّی دارد و هم ارزش نمادین؛ بدین معنا که مصرف، وسیله ای می گردد برای ابراز وجود و به دست آوردن هویت اجتماعی، از این رو، نه تنها ارزش نمادین می یابد بلکه در برابر مصرف به معنای تأمین کننده نیازهای زیستی انسان، قرار می گیرد و اولویت می یابد.(5) آنان تلاش می کنند با خرید و مصرف کالاهای لوکس و تجمّلاتی، مُدپرستی و ریخت و پاش، به پندار خود، پایگاه اجتماعی و آبروی فزون تری به دست آرند و در حقیقت به خودنمایی و فخرفروشی می پردازند.

1- . نک: شعراء(26)، آیات147و 152.
2- . نک: نساء(4)، آیه161.
3- . نهج البلاغه، حکمت 320.
4- . نک: انبیاء(21)، آیات12- 15.
5- . در این باره نک: گل محمّدی، احمد، جهانی شدن، فرهنگ، هویت، ص106.