اصلاح الگوی مصرف از نگاه اسلام صفحه 4

{ وَما أَرْسَلْنَا قَبْلَکَ مِنَ الْمُرْسَلِینَ إلاّ إِنَّهُمْ لَیَأْکُلُونَ الطَّعَامَ وَیَمْشُونَ فِی الأَسْوَاقِ:(1) و پیش از تو پیامبران [خود] را نفرستادیم جز این که آنان [نیز] غذا می خوردند و در بازارها راه می رفتند.}

بر این اساس، قرآن کریم به گونه مستقیم یا غیر مستقیم، مصرف را تجویز نموده و تحریم اعتقادی یا عملی نعمت های مباح را، سخت نکوهیده است، بدین گونه که از یک سو، در آیات متعدد، تمام نعمت ها و امکانات هستی را در خدمت بشر می داند و تصرف انسان در آن و استفاده وی را، جز در اموری خاص، مجاز شمرده است و اصل را بر اباحه و حلیّت مصرف می نهد.(2)

از سوی دیگر، با ترغیب به استفاده از نعمت های مباح، تحریم آن را بدعت و تشریع می داند(3) و خودداری از مصرف آن را سرزنش کرده است.

{ قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِینَهَ اللهِ الَّتِی أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَالطَّیِّبَاتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هِیَ لِلَّذِینَ آمَنُوا فِی الْحَیَاه الدُّنْیَا خَالِصَهً یَوْمَ الْقِیَامَهِ:(4) بگو: زیورهایی را که خدا برای بندگانش پدید آورده و [نیز] روزیهای پاکیزه را چه کسی حرام گردانیده است؟ بگو: این [نعمت ها] در زندگی دنیا برای کسانی است که ایمان آورده اند و روز قیامت [نیز] خاص آنان می باشد. }

با وجود این، بر خلاف مکاتب رایج اقتصادی، مصرف از دیدگاه اسلام، هدف نهایی نیست، بلکه هدفی میانی است و مقدمه ای برای اهداف والاتر، که می بایست در چارچوب معیارهای ارزشی و با رعایت محدودیت های خاصی انجام گیرد که در ادامه به آن می پردازیم.

1- . فرقان(25)، بخشی از آیه20؛ نیز نک: انبیاء(21)، آیه8؛ مؤمنون(23)، آیه33؛ مائده(5)، آیه 75.
2- . نک: بقره(2)، آیه168؛ انعام(6)، آیه45؛ مائده(5)، آیات4 و 5؛ اعراف(7)، آیه157؛ حج(22)، آیه30.
3- . نک: مائده(5)، آیه103؛ انعام(6)، آیات138،140 و 150؛ یونس(10)، آیات59 و 60.
4- . اعراف(7)، بخشی از آیه32: «بگو: زیورهایی را که خدا برای بندگانش پدید آورده و [نیز] روزیهای پاکیزه را چه کسی حرام گردانیده است؟ بگو: این [نعمت ها] در زندگی دنیا برای کسانی است که ایمان آورده اند و روز قیامت [نیز] خاص آنان می باشد».