اصلاح الگوی مصرف از نگاه اسلام صفحه 61

که میان مردم رایج است و در زندگی معمول و ارتباط هایشان، جریان دارد، به گونه ای که برای بیشتر آنان، امری طبیعی تلقّی می شود.(1)

در مرزبندی و بیان حدّ و حدودِ سطح عمومی، خروج از خط فقر را باید به عنوان حداقل و کف به حساب آورد. ولی در سقف و حداکثر نظراتی وجود دارد که از سطح توسعه تا نرسیدن به حدّ اسراف تعبیر شده است.

این سطح، کفِ مطلوبیت را از نظر دینی دارا است و لازم است افراد تمام تلاش خویش را برای دست یافتن به این سطح از دارایی به کار بندند. تأکیدهای فراوان دین که در بحثهای بعد پیشکش می شود، نمونه هایی از دستور دین برای رسیدن به این سطح است.

6. توسعه و رفاه

اشاره

ششمین سطح از سطوح تأمین نیازهای مادّی یا به عبارتی مصرف سطح توسعه و رفاه است.

میزان دارایی افراد در این سطح به گونه ای است که نه تنها آنان را از سطح چهارم مصرف یعنی فقر، خارج کرده است؛ بلکه امکانات زندگی و مصارف آنها از سطح متعارف (سطح عمومی) نیز فراتر رفته است. مرز نهایی این سطح، اسراف است.(2)

حکم توسعه

ورود به این سطح مستحب است. محقّق بحرانی می گوید: «گاه به دست آوردن روزی، واجب است و آن تلاش برای به دست آوردن مالی است که به وسیله آن، خودِ فرد و افراد واجب النفقه وی به حدّ کفاف می رسند. گاه این تحصیل، مستحب است و آن تلاش برای به دست آوردن مالی است که فراتر از این میزان بوده و به منظور توسعه بر خود و افراد واجب النفقه، انجام می شود و آن مصرف در کارهای خیر و نیکی ها