اصلاح الگوی مصرف از نگاه اسلام صفحه 69

روایات فراوانی وجود دارد که در جای خود، در همین نوشته خواهد آمد.

شش. تعیین سطح مطلوب مصرف و نقش عرف

در مورد نکته سوم، یعنی تعیین سطح مطلوب مصرف، همان گونه که پیشتر گفتیم، آن چه از آیات و روایات بر می­آید، نقش مؤثّر عرف و شرایط اقتصادی عموم مردم است.

قرآن کریم، تعیین هزینه­های زندگی را، با واژه «معروف» بیان فرموده و سطح متعارف را، معیاری مؤثر برای مصرف صحیح قرار داده است. بنگرید:

{وَعَلَی الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَکِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوف:(1) و خوراک و پوشاک آنان [مادران]، به طور شایسته، بر عهده پدر است.} و {وَعاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوف:(2) و با آنها به شایستگی رفتار کنید. }

مستنداتی حدیثی نیز، حاکم بودن عرف و عادت را در تعیین چند و چون کالاهای مصرفی، ثابت می­کنند، از جمله:

شخصی درباره علت تفاوت نوع لباس امام صادق علیه السلام با لباس علی بن ابی طالب علیه السلام، پرسید و به حضرت عرض کرد:

«شما فرمودید علی بن ابی طالب علیه السلام، لباس خشن و پیراهن چهار درهمی می پوشید، ولی می­بینیم که بر تن شما، لباسی زیباست؟ فرمود: علی بی ابی طالب علیه السلام آن را در زمانی می­پوشید که نامأنوس نبود،...فخیر لباس کّل زمان لباس اهله: بهترین لباس هر زمانی، لباس همان زمان است.»(3)

نیز فرمود:

«کان رسول الله صلی الله علیه و آله فی زمان قترٍٍ مقتر و کان یأخذ لقتره واقتداره، وإنّ الدنیا بعد

1- . بقره(2)، آیه233 .
2- . نساء(4)، آیه19.
3- . شیخ کلینی، الکافی، ج1، ص411.