اصلاح الگوی مصرف از نگاه اسلام صفحه 94

امام صادق علیه السلام فرمود:

«الکمال کل الکمال فی ثلاثه: التفقه فی الدین والصبر علی النائبه وتقدیر المعیشه:(1) تمامی کمالات، در سه چیز جمع­اند: فهم عمیق در دین، شکیبایی بر مصیبت، و تقدیر معیشت.

از مجموع آموزه های دینی چنین برمی آید که تقدیر معیشت، دست کم بر سه پایه بنیادین استوار است و تخصیص درآمد بایستی بر اساس این سه محور، تدبیر و ساماندهی گردد:

یک. توجه به نیازمندیهای جسمی و روحی و اولویت بندی آن

این مسئله در بحث پیشین، به اختصار، بررسی شد و پس از این نیز توضیح بیشتری خواهد آمد.

دو. تناسب درآمد با هزینه ها

این مهم درآموزه های دینی، تأکید شده است. قرآن کریم در این باره می فرماید: ِ{لیُنْفِقْ ذُو سَعَه مِنْ سَعَتِهِ وَمَنْ قُدِرَ عَلَیْهِ رِزْقُهُ فَلْیُنْفِقْ مِمَّا آتَاهُ اللهُ لا یُکَلِّفُ اللهُ نَفْساً إلاّ مَا آتَاهَا...:(2) بر توانگر است که از دارایی خود هزینه کند، و هرکه روزی او تنگ باشد، باید از آنچه خدا به او داده است، خرج کند. خدا هیچ کس را جز [به قدر] آنچه به او داده است تکلیف نمی کند.}(3)

و در مورد هدیه ای که مرد، در صورت طلاق همسرش پیش از عمل زناشویی و

1- . شیخ کلینی، الکافی، ج1، ص32.
2- . طلاق(65)، آیه7.
3- . «انفاق» در لغت از «نفق» به دو معنی اصیل آمده است، نخست: انقطاع و از بین رفتن، و دوم: پنهان شدن. (نک: ابن فارس، معجم مقاییس اللغه، ج5، ص454) و واژه «انفاق» به معنی هر گونه خرج کردن و هزینه نمودن است. در قرآن کریم نیز، واژۀ «انفاق» به همین معنی مطلق آمده است، خواه در راه خدا و برای کمک به محرومین (برای نمونه نک: بقره/261)، خواه در مسیر شیطان (برای نمونه: نک: انفال/36) و خواه برای هزینه­های زندگی. (برای نمونه نک: نساء/34) انفاق در آیه یادشده به قرینه سیاق و روایاتی که در متن آمده، به معنای هزینه کردن برای زندگی است.