حلال و حرام مالی صفحه 191

این معنا نبوده که از غروب آفتاب تا طلوع صبح بیدار بودند، نه، خداوند چنین اجازه ای را حتی به پیغمبر عظیم الشأن اسلام صلی الله علیه و آله نداد.

حد بیداری در شب

خداوند به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید:

« یا أَیُّهَا اَلْمُزَّمِّلُ * قُمِ اَللَّیْلَ إِلاّ قَلِیلاً» 1

شب را به عبادت برخیز، اما نه همۀ شب را، بلکه شب را دو قسمت کن. چون آن زمان زود می خوابیدند، یعنی آفتاب که غروب می کرد، نماز می خواندند و چند لقمه شام می خوردند و می خوابیدند. الان در بعضی از شهرهای کوچک و دوردست، قریه ها و روستاهای ایران همین طور است. (1)آن وقت که من شاگرد مدرسه ای بودم، سه ماهۀ تعطیل تابستان ما را در ییلاقی که نسبت به تهران دور بود، می فرستادند، پدربزرگ ما در آنجا زندگی می کرد، همانجا به دنیا آمده بودند و در همانجا نیز از دنیا رفتند.

آنجا، خانواده ها و همسایه ها و همۀ مردم شهر، به مسجد می آمدند و نماز