ارزش عمر و راه هزینه آن (مجموعه سخنرانیهای حسین انصاریان) صفحه 149

1- بقره (2):280؛ «و اگر [بدهکار] تنگدست بود [بر شماست که] او را تا هنگام توانایی مهلت دهید؛ و بخشیدن همۀ وام [و چشم پوشی و گذشت از آن در صورتی که توانایی پرداختش را ندارد] اگر [فضیلت وثوابش را] بدانید برای شما بهتر است.»

اشاره خواهد شد.

یکی از این دو راه، عبادت است، البته نه به معنای نماز و روزۀ تنها، بلکه به معنای هر کاری که به فرمان خدا انجام گیرد و مطابق با خواستۀ پروردگار عالم باشد و راه دیگر نیز هزینه شدن در خدمت به بندگان خداست، که این خدمت نیز شؤون مختلفی دارد.

خدمت به خلق فقط به این نیست که انسان گرسنه ای را سیر کند، یا برهنه ای را بپوشاند. البته این نیز خدمت است، اما بالاترین خدمت به بندگان خدا، خدمت معنوی است؛ کسی که بتواند شخص گمراهی را نجات بدهد، بی راهی را به راه بیاورد، در چاه ضلالت افتاده ای را نجات دهد. یا خدمت همانی است که خدا در قرآن مجید می فرماید: اهل و عیال خود را از دچار شدن به آتش دوزخ حفظ کنید:

«قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ ناراً»(1)

این خدمت بسیار بالایی است که انسان به شکلی زندگی کند و طرزی با خانواده رفتار کند که آنها علاقه مند به حقیقت، حق، انبیا و اولیای الهی شوند و در حدّ خودشان - با کمک انسان - در حصار حفاظت از آتش دوزخ قرار بگیرند. این نیز نوعی خدمت است که خدمت بسیار بالایی است.(2)

تواضع در قبال حق

اگر عمر در راه خدا هزینه شود؛ بدنی، مالی، جانی، اخلاقی، تواضع کردن در برابر حق و امثال این ها، عبادت است.

وجود مبارک حضرت موسی بن جعفر علیهما السلام از قول لقمان حکیم نقل می کنند که:

لقمان به فرزندش نصیحت می کرد، به او می فرمود: «تَوَاضَع لِلحَقّ»(3) در مقابل حق، فروتن باش! کسی که در مقابل حق فروتن نباشد، فرد دوم ابلیس می شود.