- سخن ناشر 1
- اشاره 5
- رفیق واقعی 6
- تقسیم عمر 7
- کسب حلال 7
- پرهیز از بخل در مال 8
- هزینۀ صحیح مال 9
- تقسیم عمر به چهار بخش 10
- هزینه نشدن مال در معصیت 10
- حکایت خواجه نظام الملک با فارابی 11
- بیان عیوب، هدیه ای از طرف دوست 12
- ادامۀ حکایت نظام الملک با فارابی 13
- اشاره 21
- حسابگر کریم 22
- ضایع نشدن عمل در قیامت 24
- برخورد کریمانۀ خدا با کفار در دنیا 25
- محبت خدا بر خلق 26
- جان دادن همام با شنیدن اوصاف متقین 28
- عفو حساب شدۀ روز قیامت 29
- حسابرسی سریع متقین در قیامت 31
- چهار حقیقت 32
- اشاره 38
- سؤال از عمر 39
- احتضار و درخواست عمر دوباره 40
- پاداش چند برابر 41
- عذاب، بعد از اتمام حجت 43
- الهامات درونی، حجت الهی 44
- عاقبت صرف عمر در حیوانیت 45
- عمر تباه شده برابر با آتش برزخ 46
- حسابرسی از عمر 47
- قدردانی نعمت دین 50
- اشاره 57
- ناسپاسی قوم سبأ 59
- هلاک اصحاب الفیل با سنگ ریزه 60
- لشگرکشی زیبای خدا 61
- ادامۀ داستان قوم سبأ 62
- پاسخ به شبهه ای دربارۀ علم خدا 63
- ناسپاسی نعمت ها و درخواست بازگشت به دنیا 63
- ادامۀ داستان قوم سبأ 64
- درخواست بازگشت اهل دوزخ 66
- رستگاری در انتظار مؤمنان 67
- اشاره 72
- معنی طاعت 73
- عبادت با امور دنیایی 74
- خیرخواهی انبیا و ائمه علیهم السلام 76
- کرم امیرالمؤمنین علیه السلام بر دشمنان 76
- ادامه حکایت عبیدالله بن حرّ جعفی 79
- توجه به قدردانی از لحظه ها 81
- اشاره 88
- موعظۀ پیامبر به ابوذر 89
- گذرایی فرصت جوانی 90
- تشبیه عمر به مرکبی پرسرعت 91
- آخرین لحظات عمر مرحوم آیت الله میلانی 92
- علامۀ طباطبایی رحمه الله در حال احتضار 94
- لحظات آخر مرحوم آیت الله خوانساری رحمه الله 95
- آخرین لحظات عمر مؤمن 96
- اشاره 100
- اهمیت شب در قرآن 102
- رفع حجاب ها با ایمان و تقوای مستمر 103
- دیدن حقایق در عالم خواب و بیداری 105
- اختصاص شب معراج به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله 107
- دو نکتۀ اساسی در کلام رسول اللّه صلی الله علیه و آله 108
- اشاره 115
- درس گرفتن از ویرانه ها 117
- علامت روبرگرداندن خدا از بنده 118
- ارزش کلام ائمه علیهم السلام 118
- علامت روکردن خدا بر بنده 120
- هم نشینی با انبیا با توجه به خدا 121
- اهمیت عمر، قبل از چهل سالگی 123
- ارتداد، حاصل یک لحظه غفلت 123
- نقش رفیق بد در عاقبت به شرّی 125
- اشاره 131
- انجام عمل مثبت در حد توان 133
- شکرگزاری با خدمت به خلق و مخلوقات 135
- انزجار خدا از فتنه گری 136
- اغتنام فرصت جوانی برای شکرگزاری 137
- برتری ارزش عمر بر سایر نعمت ها 138
- عبادت خدا و خدمت به خلق خدا 139
- بازگشت به اصل خویش 139
- ارزش کمّی کار مثبت 141
- اشاره 147
- تواضع در قبال حق 149
- هدایت خلق، تجارت پرسود 151
- اتمام حجت خدا توسط بندگان خاص 153
- عذر بیهودۀ اهل گناه 154
- وعدۀ حق به مهاجرین الی الله 156
- غارتگران سرمایۀ عمر 157
- اشاره 162
- عظمت سورۀ عصر 163
- تفسیری اجمالی از سورۀ عصر 164
- همت در هزینۀ عمر 165
- حرکت مثبت موجودات عالم 166
- انسان، تنها خسران گر عالم 167
- تفاوت «ضرر» و «خسران» 168
- زندگی در خسارت، بدتر از حیوانیت 169
- تاجران پرسود 172
- اشاره 176
- عصر ظهور، عصر معرفت 178
- تشبیه زندگی دنیایی به آب 179
- هزینه عمر در باطل 179
- ترسیم شکل ظاهری دنیا 180
- حکایت ابوسعید ابوالخیر 181
- حکایت گرگان و کرمان 181
- ادامۀ توضیح آیات شریفه 182
- اشاره 189
- عبادت با نگاه کردن به عالم 191
- ارزش و جایگاه عالم 192
- ارزش طالبان علم 193
- آزادگان سرافراز کربلا 194
- آزادی حقیقی، آزادگان واقعی 196
- ارزش فراگرفتن علم و دانش 196
- اشاره 202
- مراتب حکیمانه برای علاقه مندان به سعادت 204
- تدبّر، راه جلوگیری از خسران 205
- تدبر در طبیعت 205
- تربیت رحیمانه خدا نسبت به بندگان 207
- جلوۀ تربیتی خدا در عالم حیوانات 207
- دریافت عجیب سهم امام 208
- اختیاری بودن سعادت و شقاوت 208
- خواستن، شرط دریافت سود ابدی 209
- نمونه ای از معاملۀ پر سود 211
- اشاره 216
- نگاه رحیمیّۀ حق و تبدیل انسان به شجرۀ طیّبه 218
- ثمرۀ قبول نگاه ربوبی حضرت حق 220
- عشق، اساس خلقت انسان 221
- شناخت سه حقیقت؛ خدا، قرآن و پیامبر صلی الله علیه و آله 222
- شناخت پیامبر صلی الله علیه و آله از طریق امیرالمؤمنین علیه السلام 224
- خروج از ظلمت به سوی نور 225
- اشاره 230
- کبر، عامل سقوط انسان 232
- اتصال به حق با بصیرت 233
- نسنجیدن اعمال جهنمیان در قیامت 234
- جهل از دیدگاه فلاسفه 235
- اتصال همه جانبه به پروردگار 236
- رعایت جوانمردی در جنگ 238
- مراحل نظام حرکت به سوی تجارت ابدی 238
- اتصال حضرت ابراهیم علیه السلام به حقیقت 239
- اتصال حقیقی امیرالمؤمنین علیه السلام به حضرت حق 240
- اشاره 246
- سرمایه یقین به حقیقت 247
- پیامبر صلی الله علیه و آله در قلۀ یقین 248
- خلقت عقل بر پایۀ قبول حق 249
- عدم یقین، نتیجۀ دوری از عقل 251
- حکایتی از مرحوم میرزا جواد آقا ملکی تبریزی 252
- دیدن چهره های الهی 253
- رشد انسان، خواستۀ پروردگار 255
- اشاره 260
- انسان، زمینه ساز ضرر 261
- تدبّر در آثار رحمت حضرت حق 263
- شناخت خداوند با مطالعۀ سه پرونده 264
- نمونه هایی از آثار پروردگار 265
- نگاه رحیمیّۀ حق در پرورش انسان 266
- وسایل پرورش روح 267
- اتصال کامل پیامبر صلی الله علیه و آله به پروردگار 269
- ارزش غلام سیاه کربلا 269
- نشانه های کافران و بریدگان از خدا 270
- اشاره 275
- معرفی الگوهای قرآنی 277
- ابوذر، الگویی برای هزینۀ صحیح عمر 278
- ویژگی های ابوذر 278
- ارزش کیفیّت عمل 280
- کبر، دلیل انکار حق 281
- پند گرفتن در حرکت توحیدی 281
- اندیشه در وجود پیامبر صلی الله علیه و آله 283
- اندیشه در نفس 284
- رؤیت جمال الهی در آیینۀ طبیعت 285
- تفکّر، تمییز دهندۀ انسان از حیوان 286
- اشاره 292
- نشانه های اهل تعقّل 294
- عقل و اندیشه، نجات دهندۀ کشیش مسیحی 295
- جنگ فرهنگی یزیدیان و عاشورائیان 296
- نشانۀ دوم اهل تعقّل 297
- دو مدال افتخار اهل تعقّل 298
- زراعت و تجارت اهل تعقّل 299
- رشد و نمو کشت زارع 301
- اهل تعقل و هزینۀ صحیح سرمایۀ عمر 302
- اشاره 306
- یاری دهندگان عقل و فقر جهل 308
- عدم پذیرش عذر جاهل در قیامت 309
- عقل مسموع و اثرات آن 310
- یکی بودن خیر با حجر بن عدی 312
- در امان ماندن اهل خیر از ضلالت 313
- کسب رحمت در تجارت خانۀ دنیا 314
- اشاره 320
- بیماری مهلک استغنای از حق 321
- علت نپذیرفتن دعوت حق 322
- لبیک دعوت حق از سوی خاشعان 323
- دعوت حق در نهایت محبّت 324
- تکبر حزب شیطان در مقابل دعوت حق 325
- ادامۀ شرح آیۀ شریفه 326
- تفقّه در دین، مقدمۀ تجارت 327
- نجات از عذاب، سود پذیرش دعوت 329
- مراحل تجارت 330
- باطن تجارت 331
- ظاهر تجارت، مجاهدت با مال و جان 333
- اشاره 336
- امنیّت کشتی تجارت توسط حضرت حق 338
- دیدگاه قرآن درباره زندگی پاک 338
- دروغ در ذکر «لا اله الا اللّه» 340
- مصداق عینی «نُورَ اللّهِ » 341
- خطرات زنان 343
- لزوم ورود به حریم دفاع خدا 345
- معنای حیات طیبه 345
- اشاره 350
- مخلصین و جبران لغزش احتمالی 352
- آیه الله العظمی بروجردی و جبران زیان احتمالی 353
- علاقۀ شدید مؤمنان به پروردگار 356
- منبر تربیتی ملا عباس تربتی 357
- تاجر حقیقی مؤمن واقعی 358
- کاسب فاسد و زن پاک دامن 359
- اشاره 364
- شناخت حق از کلام مخلَصین 366
- معرفت، ملاک پاداش اعمال 367
- تسلیم، نتیجه شناخت دعوت کننده 368
- درخواست معرفت از پروردگار 369
- ارزش مال در کنار معرفت 370
- دعوت کننده چه کسی است ؟ 371
- دعای یکی از راه های معرفت حق 372
- اشاره 379
- قلب پاک و دل بیمار 381
- درمان قلوب بیمار با قرآن 382
- دل پاک حاج شیخ عبدالکریم حایری 383
- شب بیداری مردان خدا 385
- آسیه، الگوی زنان و مردان تا قیامت 386
- تشبیه قلب به سگ 386
- تشبیه انسان غافل به حیوان 387
- تشبیه انسان به نبات 387
- تشبیه انسان غافل به شیطان 388
- ارزش حقیقی مؤمن نزد خدا 389
1- الکافی: 354/2، حدیث 2؛ «أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله یَا مَعْشَرَ مَنْ أَسْلَمَ بِلِسَانِهِ وَ لَمْ یُخْلِصِ الْإِیمَانَ إِلَی قَلْبِهِ لَاتَذُمُّوا الْمُسْلِمِینَ وَ لَاتَتَبَّعُوا عَوْرَاتِهِمْ فَإِنَّهُ مَنْ تَتَبَّعَ عَوْرَاتِهِمْ تَتَبَّعَ اللَّهُ عَوْرَتَهُ وَ مَنْ تَتَبَّعَ اللَّهُ تَعَالَی عَوْرَتَهُ یَفْضَحْهُ وَ لَوْ فِی بَیْتِهِ.» الکافی: 355/2، حدیث 3؛ «أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ إِنَّ أَقْرَبَ مَا یَکُونُ الْعَبْدُ إِلَی الْکُفْرِ أَنْ یُوَاخِیَ الرَّجُلُ الرَّجُلَ عَلَی الدِّینِ فَیُحْصِیَ عَلَیْهِ عَثَرَاتِهِ وَ زَلَّاتِهِ لِیُعَنِّفَهُ بِهَا یَوْماً مَا.» الکافی: 355/2، حدیث 4؛ «أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله یَا مَعْشَرَ مَنْ أَسْلَمَ بِلِسَانِهِ وَ لَمْ یُسْلِمْ بِقَلْبِهِ لَاتَتَبَّعُوا عَثَرَاتِ الْمُسْلِمِینَ فَإِنَّهُ مَنْ تَتَبَّعَ عَثَرَاتِ الْمُسْلِمِینَ تَتَبَّعَ اللَّهُ عَثْرَتَهُ وَ مَنْ تَتَبَّعَ اللَّهُ عَثْرَتَهُ یَفْضَحْهُ.» بحار الأنوار: 252/72، باب 66، حدیث 28؛ «قَالَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله إِیَّاکُمْ وَ الظَّنَّ فَإِنَّ الظَّنَّ أَکْذَبُ الْکَذِبِ وَ کُونُوا إِخْوَاناً فِی اللَّهِ کَمَا أَمَرَکُمُ اللَّهُ لَاتَتَنَافَرُوا وَ لَاتَجَسَّسُوا وَ لَاتَتَفَاحَشُوا وَ لا یَغْتَبْ بَعْضُکُمْ بَعْضاً وَ لَاتَتَبَاغَوْا وَ لَاتَتَبَاغَضُوا وَ لَاتَتَدَابَرُوا وَ لَاتَتَحَاسَدُوا فَإِنَّ الْحَسَدَ یَأْکُلُ الْإِیمَانَ کَمَا تَأْکُلُ النَّارُ الْحَطَبَ الْیَابِسَ.»
و هر کسی که در باغ این عالم، نهال وجودش از تربیت الهی بیرون باشد، هیچ رشدی نمی کند، مگر رشد استخوان و گوشت و وزن. یعنی روزی نطفۀ نیم گرمی بوده، اکنون نیز همان نطفه باد کرده و هشتاد کیلو شده است. چیز دیگری نیست.
حکمای الهی بی تربیت ها را نطفۀ باد کرده می گویند و هیچ اسم دیگری روی آنها نمی گذارند. آن کسانی که اهل نگاه هستند، چشم دارند و این حسّ ملکوتی را دارند، هیچ حرف دیگری دربارۀ بی تربیت ها نمی توانند بزنند. واقعاً چه بگویند؟ جز نطفۀ باد کرده ای که شصت سال قبل نیم گرم بوده، اما اکنون با اضافه کردن خوراکی ها، این نطفه هشتاد کیلو شده؟ اما آن کسی که در این باغ که باغبانش خداست، مگر می شود برای او قیمت تعیین کرد؟ چه کسی می تواند قیمت تعیین کند؟
شخص زرتشتی اهل ایران را این باغبان - البته با پذیرش و قبول خودش - به جایی می رساند که پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وقتی می خواهند از او تعریف کنند، می فرماید:
«سَلمانُ بَحرٌ لا یُنزَفُ وَ کَنزٌ لا یَنفَد»(1)
سلمان دریایی است که تمام نشده و گنجی است که نابود نمی شود. این سود قبول نگاه ربوبیت و رحیمیت پروردگار است.
عشق، اساس خلقت انسان
خدا عاشق انسان است. شخصیت هایی چون ابن سینا،(2) صدرالمتألهین شیرازی،(3) مرحوم آیت الله سید ابوالحسن رفیعی قزوینی،(4) کسانی که من دیدگاه آنان را در این زمینه دیدم - این حکیم الهی، حکیم آیت الله سید ابوالحسن قزوینی که باید او را به کرۀ زمین معرفی می کردند و به اندازۀ ملاصدرا و بلکه بیشتر